باشگاه خبرنگاران بررسی کرد
گزارشی از یک فروپاشی خاموش/ چگونه عربستان واردکننده نفت خام خواهد شد؟
میزان بهره‌برداری نفت خام تولیدی عربستان در داخل این کشور تا جایی است که بر طبق آمارهای رسمی، مصرف سرانه نفت خام عربستان از برخی کشورهای صنعتی نیز فراتر رفته است ... تبعات شکل‌گیری یک بحران سیاسی که زمینه‌های اقتصادی دارد برای کشوری همچون عربستان، از یک بحران صرفا سیاسی به مراتب خطرناک‌تر بوده و می‌تواند به تنهایی اصل حاکمیت آل سعود را هدف قرار دهد ...
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران؛ عربستان سعودی در تلاش برای تبدیل شدن به بازیگری منطقه‌ای پس از شکل‌گیری موج انقلاب‌های مردمی و بیداری اسلامی تحرکات خود را در میان کشورهای منطقه و همسایگانش آغاز کرد.
بسیاری از تحلیل‌گران امور بین‌الملل معتقدند "این تحرکات عربستان در حوزه منطقه دلیلی برای سرپوش گذاشتن بر نارضایتی‌های عمیق داخلی و بحران مشروعیت این حکومت است".
در همین زمینه رژیم آل‌سعود با حمایت‌های مالی، لجستیکی و عقیدتی از تروریست‌ها یک بحران سیاسی- نظامی را در سوریه کلید زد.
این در حالی است که راهبرد این کشور در بحرین کاملا متفاوت بود به طوری که با تمام توان سیاسی، مالی و نظامی خود سعی در فرو نشاندن بحران شکل گرفته ناشی از حرکت اعتراضی مردم علیه رژیم آل خلیفه داشت.
اما گذشت زمان شکست برنامه‌های عربستان در این دو کشور را نشان داد؛ در سوریه علی‌رغم خسارت‌های فراوانی که تروریست‌های مورد حمایت آل سعود به دولت و ملت سوریه وارد کردند روند کلی درگیری‌ها به نفع ارتش این کشور پیش می‌رود.
در بحرین نیز با وجود تمام تلاش‌های دستگاه‌های نظامی و امنیتی آل سعود و آل خلیفه، نه تنها حرکت مردمی از بین نرفته بلکه به شکلی جدید در حال پیشروی است.
گفتنی است؛ تلاش عربستان برای تبدیل شدن به بازیگری منطقه‌ای تنها محدود به حوزه سیاسی نبود چراکه پس از تحریم نفت ایران توسط کشورهای غربی دولت عربستان حاضر شد تا با افزایش سطح تولید نفت خود به 10 میلیون بشکه نفت در روز جای ایران را بگیرد.
اما این تلاش آل سعود نیز به شکست انجامید چراکه افزایش تولید نفت خام این کشور روند بحران اقتصادی در عربستان را تسریع کرد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند "تبعات شکل‌گیری یک بحران سیاسی که زمینه‌های اقتصادی دارد برای کشوری همچون عربستان، از یک بحران صرفا سیاسی به مراتب خطرناک‌تر بوده و می‌تواند به تنهایی اصل حاکمیت آل سعود را هدف قرار دهد".
در همین زمینه، بانک سرمایه گذاری "سی‌تی‌گروپ"، طی گزارشی پیش‌بینی‌های قابل تاملی از آینده بزرگترین امپراطوری نفتی جهان را در اختیار رسانه‌ها قرار داد.
در این گزارش پیش‌بینی شده است که "عربستان سعودی تا سال 2030 وارد کننده نفت خام خواهد بود".
این گزارش و پیش‌بینی‌های آن به حدی حیرت‌آور بوده که علاوه بر تحلیل‌گران و کارشناسان حوزه انرژی، واکنش برخی از مقامات آل سعود را نیز به دنبال داشته است.
در همین زمینه "محمد الصبان"، تحلیل‌گر سعودی در گفتگو با شبکه العربیه گفته است: "عربستان سعودی توانایی افزایش ظرفیت تولید نفت خام خود را دارد و خطری برای تبدیل شدن این کشور به یک وارد کننده نفت وجود ندارد".
اما با نگاهی به واقعیت‌های روز عربستان در حوزه‌های انرژی، اقتصاد و هم‌چنین مسائل سیاسی و امنیتی، به نظر می‌رسد نگاه این تحلیل‌گر سعودی بسیار خوش‌بینانه است.
یکی از موارد مورد اشاره گزارش سی‌تی‌گروپ، افزایش میزان استفاده از نفت خام عربستان برای تولید برق در این کشور است.
میزان بهره‌برداری نفت خام تولیدی عربستان در داخل این کشور تا جایی است که بر طبق آمارهای رسمی، مصرف سرانه نفت خام عربستان از برخی کشورهای صنعتی نیز فراتر رفته است!
از سوی دیگر مصرف بالای سوخت در این کشور و یارانه‌های قابل توجه دولت عربستان برای سوخت نیز یکی دیگر از نشانه‌هایی است که "مدیریت تقاضا" در عربستان را مشکل و به عبارت دیگر غیرممکن کرده است.
روند روبه رشد مصرف سوخت ارزان و برق حاصل از نفت در عربستان تا جایی است که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2028، 80 درصد نفت خام تولیدی عربستان در داخل این کشور مصرف شود.
هم‌چنین، چندی پیش رسانه‌های عربستانی خبر از تعطیلی پمپ بنزین‌های استان "القصیم" و شکل‌گیری صف‌های بلند در مقابل پایگاه‌های سوخت کشوری که بزرگترین ذخایر نفت جهان را دارد، دادند.
تعطیلی پمپ بنزین‌ها و صف‌های طولانی متقاضیانی که دامنه آن برای چند روز به شهر ریاض نیز کشیده شد نشان از مقدمات شکل‌گیری نوعی "بحران سوخت" در این کشور را داشت.
براین اساس است که گزارش سی‌تی‌گروپ پیش‌بینی می‌کند؛ اگر الگوی مصرف در عربستان اصلاح نشود این کشور تا 20 سال آینده وارد کننده نفت خام خواهد بود.
این در حالی است که به گفته تحلیل‌گران، "نرخ رشد مصرف نفت در عربستان از نرخ رشد جمعیت طی سال‌های آینده پیشی خواهد گرفت!"
تمام این پیش‌بینی‌های نگران کننده برای آل سعود تنها در صورتی محقق نمی‌شود که دولت این کشور بتواند با اصلاح الگوی مصرف از افزایش مصرف نفت خام در داخل این کشور جلوگیری کند.
علی‌رغم اظهارات مقامات سعودی مبنی بر شکل‌گیری تلاش‌های گسترده برای توقف روند رو به رشد مصرف نفت چندی پیش نشریه "پترولیوم اینتلجنس ویکلی"، طی گزارشی ادعا کرد "آمارهای رسمی بیانگر شکست تلاش‌های دولت عربستان برای کاهش مصرف داخلی نفت خام است".
بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند روند نگران‌کننده فعلی عربستان از زمانی تشدید شد که دولت این کشور ادعای جایگزینی نفت ایران را مطرح کرده و به دنبال آن صادرات نفت خود را به روزی 10 میلیون بشکه رساند.
این تحلیل‌گران می‌گویند: "به لحاظ واقع‌گرایانه اگر جنگ قیمت در بازارهای جهانی نفت رخ دهد از آنجا که عربستان 10 میلیون بشکه نفت و ایران یک میلیون بشکه نفت در روز صادر می‌کنند، ضرر هر یک دلار کاهش قیمت نفت برای عربستان ده برابر ایران خواهد بود."
تمام این مشکلات در حالی است که پس از شکل‌گیری انقلاب‌های مردمی در منطقه و نفوذ جریان بیداری اسلامی به کشورهای نفت‌خیز حوزه خلیج فارس، عربستان با بحران جدیدی در حوزه امنیتی نیز مواجه شده است.
گفتنی است؛ علی‌رغم پیش‌بینی‌های تحلیل‌گران وابسته به رسانه‌های آل سعود در منطقه، شیعیان عربستان که حدود 1.3 از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند با امواج انقلاب‌ها همراه شده و ناآرامی‌هایی را در مناطق شرقی عربستان ایجاد کردند.
نکته قابل تامل اینجاست که بخش اعظم ذخایر نفتی عربستان نیز در شرق این کشور واقع شده است.
میدان نفتی "قوار" واقع در شرق عربستان بزرگترین میدان نفتی جهان به حساب می‌آید.
استان‌های "شیعه نشین" و "نفت‌خیز" "قطیف" و "الاحصاء"، دو پایگاه مهم انرژی نه تنها برای عربستان و منطقه خاورمیانه بلکه برای تمام جهان به شمار می‌روند و واضح است که هرگونه اختلال در امنیت این دو استان قیمت نفت و به تبع آن اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
دولت آل سعود با استفاده از ابزارهای سرکوب‌گر و امنیتی شدید در کنار کمک‌های نقدی 130 میلیارد دلاری به طور مستقیم به مردم منطقه توانسته تا حدودی ناآرامی‌ها را کنترل کند اما بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند این روش‌ها موقتی بوده و دولت عربستان دیر یا زود باید با خواسته‌های مردم خویش روبه رو شده و به نیازهای آنان پاسخ حقیقی دهد.
عربستان برای جلوگیری از فروپاشی زودرس اقتصاد نفتی خود باید هر چه زودتر روند روبه رشد مصرف نفت خام را از طریق اصلاحات اقتصادی و حذف سوبسیدهای انرژی متوقف کند اما از سوی دیگر حذف یارانه‌ها و به طور کلی هر گونه اصلاحات اقتصادی در این کشور که منجر به کاهش مصرف انرژی شود با نارضایتی‌های عمیق مردمی روبه رو شده و می‌تواند حاکمیت این کشور را که به طور طبیعی با بحران مشروعیت روبه روست، کاملا متزلزل سازد.
کارشناسان امور خاورمیانه معتقدند "عربستان سعودی به دلیل اتخاذ رویکردهای افراطی و تروریستی در منطقه و هم‌چنین عدم مدیریت بر روند مصرف انرژی در داخل کشور دچار یک فروپاشی از درون خواهد شد."
این آینده‌ای است که راهبردهای سیاسی دولتمردان آل سعود پیش پای این رژیم قرار داده و تلاش‌های بی پایان غول‌های نفتی عربستان برای کشف حوزه‌های نفتی و گازی جدید در منطقه هیچ تغییر جدی در این سرنوشت ایجاد نخواهد کرد.
بسیاری از تحلیل‌گران امور بین‌الملل معتقدند "این تحرکات عربستان در حوزه منطقه دلیلی برای سرپوش گذاشتن بر نارضایتی‌های عمیق داخلی و بحران مشروعیت این حکومت است".
در همین زمینه رژیم آل‌سعود با حمایت‌های مالی، لجستیکی و عقیدتی از تروریست‌ها یک بحران سیاسی- نظامی را در سوریه کلید زد.
این در حالی است که راهبرد این کشور در بحرین کاملا متفاوت بود به طوری که با تمام توان سیاسی، مالی و نظامی خود سعی در فرو نشاندن بحران شکل گرفته ناشی از حرکت اعتراضی مردم علیه رژیم آل خلیفه داشت.
اما گذشت زمان شکست برنامه‌های عربستان در این دو کشور را نشان داد؛ در سوریه علی‌رغم خسارت‌های فراوانی که تروریست‌های مورد حمایت آل سعود به دولت و ملت سوریه وارد کردند روند کلی درگیری‌ها به نفع ارتش این کشور پیش می‌رود.
در بحرین نیز با وجود تمام تلاش‌های دستگاه‌های نظامی و امنیتی آل سعود و آل خلیفه، نه تنها حرکت مردمی از بین نرفته بلکه به شکلی جدید در حال پیشروی است.
تصویر ورود نظامیان سعودی به بحرین برای سرکوب اعتراضات
گفتنی است؛ تلاش عربستان برای تبدیل شدن به بازیگری منطقه‌ای تنها محدود به حوزه سیاسی نبود چراکه پس از تحریم نفت ایران توسط کشورهای غربی دولت عربستان حاضر شد تا با افزایش سطح تولید نفت خود به 10 میلیون بشکه نفت در روز جای ایران را بگیرد.
اما این تلاش آل سعود نیز به شکست انجامید چراکه افزایش تولید نفت خام این کشور روند بحران اقتصادی در عربستان را تسریع کرد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند "تبعات شکل‌گیری یک بحران سیاسی که زمینه‌های اقتصادی دارد برای کشوری همچون عربستان، از یک بحران صرفا سیاسی به مراتب خطرناک‌تر بوده و می‌تواند به تنهایی اصل حاکمیت آل سعود را هدف قرار دهد".
در همین زمینه، بانک سرمایه گذاری "سی‌تی‌گروپ"، طی گزارشی پیش‌بینی‌های قابل تاملی از آینده بزرگترین امپراطوری نفتی جهان را در اختیار رسانه‌ها قرار داد.
در این گزارش پیش‌بینی شده است که "عربستان سعودی تا سال 2030 وارد کننده نفت خام خواهد بود".
این گزارش و پیش‌بینی‌های آن به حدی حیرت‌آور بوده که علاوه بر تحلیل‌گران و کارشناسان حوزه انرژی، واکنش برخی از مقامات آل سعود را نیز به دنبال داشته است.
در همین زمینه "محمد الصبان"، تحلیل‌گر سعودی در گفتگو با شبکه العربیه گفته است: "عربستان سعودی توانایی افزایش ظرفیت تولید نفت خام خود را دارد و خطری برای تبدیل شدن این کشور به یک وارد کننده نفت وجود ندارد".
اما با نگاهی به واقعیت‌های روز عربستان در حوزه‌های انرژی، اقتصاد و هم‌چنین مسائل سیاسی و امنیتی، به نظر می‌رسد نگاه این تحلیل‌گر سعودی بسیار خوش‌بینانه است.
یکی از موارد مورد اشاره گزارش سی‌تی‌گروپ، افزایش میزان استفاده از نفت خام عربستان برای تولید برق در این کشور است.
میزان بهره‌برداری نفت خام تولیدی عربستان در داخل این کشور تا جایی است که بر طبق آمارهای رسمی، مصرف سرانه نفت خام عربستان از برخی کشورهای صنعتی نیز فراتر رفته است!
از سوی دیگر مصرف بالای سوخت در این کشور و یارانه‌های قابل توجه دولت عربستان برای سوخت نیز یکی دیگر از نشانه‌هایی است که "مدیریت تقاضا" در عربستان را مشکل و به عبارت دیگر غیرممکن کرده است.
روند روبه رشد مصرف سوخت ارزان و برق حاصل از نفت در عربستان تا جایی است که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2028، 80 درصد نفت خام تولیدی عربستان در داخل این کشور مصرف شود.
هم‌چنین، چندی پیش رسانه‌های عربستانی خبر از تعطیلی پمپ بنزین‌های استان "القصیم" و شکل‌گیری صف‌های بلند در مقابل پایگاه‌های سوخت کشوری که بزرگترین ذخایر نفت جهان را دارد، دادند.
تعطیلی پمپ بنزین‌ها و صف‌های طولانی متقاضیانی که دامنه آن برای چند روز به شهر ریاض نیز کشیده شد نشان از مقدمات شکل‌گیری نوعی "بحران سوخت" در این کشور را داشت.
براین اساس است که گزارش سی‌تی‌گروپ پیش‌بینی می‌کند؛ اگر الگوی مصرف در عربستان اصلاح نشود این کشور تا 20 سال آینده وارد کننده نفت خام خواهد بود.
این در حالی است که به گفته تحلیل‌گران، "نرخ رشد مصرف نفت در عربستان از نرخ رشد جمعیت طی سال‌های آینده پیشی خواهد گرفت!"
تمام این پیش‌بینی‌های نگران کننده برای آل سعود تنها در صورتی محقق نمی‌شود که دولت این کشور بتواند با اصلاح الگوی مصرف از افزایش مصرف نفت خام در داخل این کشور جلوگیری کند.
علی‌رغم اظهارات مقامات سعودی مبنی بر شکل‌گیری تلاش‌های گسترده برای توقف روند رو به رشد مصرف نفت چندی پیش نشریه "پترولیوم اینتلجنس ویکلی"، طی گزارشی ادعا کرد "آمارهای رسمی بیانگر شکست تلاش‌های دولت عربستان برای کاهش مصرف داخلی نفت خام است".
بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند روند نگران‌کننده فعلی عربستان از زمانی تشدید شد که دولت این کشور ادعای جایگزینی نفت ایران را مطرح کرده و به دنبال آن صادرات نفت خود را به روزی 10 میلیون بشکه رساند.
این تحلیل‌گران می‌گویند: "به لحاظ واقع‌گرایانه اگر جنگ قیمت در بازارهای جهانی نفت رخ دهد از آنجا که عربستان 10 میلیون بشکه نفت و ایران یک میلیون بشکه نفت در روز صادر می‌کنند، ضرر هر یک دلار کاهش قیمت نفت برای عربستان ده برابر ایران خواهد بود."
تمام این مشکلات در حالی است که پس از شکل‌گیری انقلاب‌های مردمی در منطقه و نفوذ جریان بیداری اسلامی به کشورهای نفت‌خیز حوزه خلیج فارس، عربستان با بحران جدیدی در حوزه امنیتی نیز مواجه شده است.
گفتنی است؛ علی‌رغم پیش‌بینی‌های تحلیل‌گران وابسته به رسانه‌های آل سعود در منطقه، شیعیان عربستان که حدود 1.3 از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند با امواج انقلاب‌ها همراه شده و ناآرامی‌هایی را در مناطق شرقی عربستان ایجاد کردند.
نکته قابل تامل اینجاست که بخش اعظم ذخایر نفتی عربستان نیز در شرق این کشور واقع شده است.
میدان نفتی "قوار" واقع در شرق عربستان بزرگترین میدان نفتی جهان به حساب می‌آید.
استان‌های "شیعه نشین" و "نفت‌خیز" "قطیف" و "الاحصاء"، دو پایگاه مهم انرژی نه تنها برای عربستان و منطقه خاورمیانه بلکه برای تمام جهان به شمار می‌روند و واضح است که هرگونه اختلال در امنیت این دو استان قیمت نفت و به تبع آن اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
دولت آل سعود با استفاده از ابزارهای سرکوب‌گر و امنیتی شدید در کنار کمک‌های نقدی 130 میلیارد دلاری به طور مستقیم به مردم منطقه توانسته تا حدودی ناآرامی‌ها را کنترل کند اما بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند این روش‌ها موقتی بوده و دولت عربستان دیر یا زود باید با خواسته‌های مردم خویش روبه رو شده و به نیازهای آنان پاسخ حقیقی دهد.
عربستان برای جلوگیری از فروپاشی زودرس اقتصاد نفتی خود باید هر چه زودتر روند روبه رشد مصرف نفت خام را از طریق اصلاحات اقتصادی و حذف سوبسیدهای انرژی متوقف کند اما از سوی دیگر حذف یارانه‌ها و به طور کلی هر گونه اصلاحات اقتصادی در این کشور که منجر به کاهش مصرف انرژی شود با نارضایتی‌های عمیق مردمی روبه رو شده و می‌تواند حاکمیت این کشور را که به طور طبیعی با بحران مشروعیت روبه روست، کاملا متزلزل سازد.
کارشناسان امور خاورمیانه معتقدند "عربستان سعودی به دلیل اتخاذ رویکردهای افراطی و تروریستی در منطقه و هم‌چنین عدم مدیریت بر روند مصرف انرژی در داخل کشور دچار یک فروپاشی از درون خواهد شد."
این آینده‌ای است که راهبردهای سیاسی دولتمردان آل سعود پیش پای این رژیم قرار داده و تلاش‌های بی پایان غول‌های نفتی عربستان برای کشف حوزه‌های نفتی و گازی جدید در منطقه هیچ تغییر جدی در این سرنوشت ایجاد نخواهد کرد.
گزارش از سیاوش فلاح‌پور
انتهای پیام/
انتهای پیام/
ان‌شاالله