بازسازی سونامی سال 1324 توسط محققان 4 کشور حوزه خلیج عمان

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،در ساعات اولیه صبح روز 28 نوامبر 1945 میلادی (8 آذر 1324)، زمین لرزه‌ای با قدرت 8.1 در مقیاس ریشتر در منطقه مکران روی داد. حركت گسل عظیمی که در امتداد سواحل ایران و پاكستان در دریای عمان قرار دارد، جان عده زیادی را در پاکستان و ایران گرفت. زمینلرزه‌ای که روی داد موجب ریزش ساختمان‌ها در پاکستان شد و به دنبال آن سونامی بزرگی در دریای عمان روی داد که از غرب، سواحل "گشمی" و "جاسک" در ایران و از شرق تا سواحل كراچی در پاكستان و حتی بمبئی در هند را به زیر آب برد.

گسل مکران در مقایسه با گسل‌های دیگری که قادر به ایجاد زلزله‌های بزرگ هستند، کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. سونامی سال 1945 بزرگترین سونامی است که تاکنون در این منطقه ثبت شده و اطلاعات کمی در مورد اثرات آن گردآوری شده است.

بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد كه از مجموع 4000 نفر تلفات ناشی از زمین‌لرزه‌ سال 1324 خورشیدی در دریای عمان، حدود 300 نفر در کشورهای هند، ایران، عمان و پاکستان در اثر امواج سونامی كشته شده‌اند. با این حال، از یک ‌سو به دلیل محرومیت این منطقه در سال 1324 شمسی و نیز غالب بودن اخبار مربوط به جنگ جهانی دوم، توجه كمی نسبت به این موضوع در كشورهای اطراف دریای عمان، به ویژه ایران، صورت گرفته است.

به همین‌دلیل، تیمی از متخصصان بین المللی از جمله متخصصین پژوهشگاه ملی اقیانوس ‌شناسی و علوم جوی ایران به دعوت کمیسیون بین دولتی اقیانوس شناسی در كشور عمان گرد هم آمدند تا مجموعه شواهد و قراین مربوط به سونامی سال 1324 مکران را بررسی کنند.

متخصصان چهار كشور حاشیه‌ خلیج عمان شامل ایران، پاكستان، هندوستان و عمان تصمیم گرفتند تا با بازماندگان و شاهدان آن حادثه كه اكنون در دهه هفتاد زندگی خود هستند مصاحبه کنند تا ضمن برآورد دقیق‌تری از آن حادثه و میزان تلفات ناشی از سونامی، درباره مناطق متأثر از این سونامی و نحوه‌ انتشار امواج سونامی نیز اطلاعاتی جمع‌آوری کنند. علاوه بر مصاحبه با شاهدین عینی حادثه‌ی سونامی، كارشناسان این كشورها از مقالات روزنامه‌ها، اسناد اداری، داده‌های سرشماری، کشتی‌های غرق شده، عکس‌های هوایی، گزارش‌های اطلاعاتی و خاطرات شخصی نیز به جمع آوری اطلاعات می‌پردازند.

پروژه بازسازی این رویداد که با مشارکت کشورهای متعددی از منطقه اقیانوس‌هند صورت می‌گیرد، توسط کمیسیون بین دولتی اقیانوس شناسی یونسکو(IOC)  حمایت می‌شود. بودجه اولیه توسط صندوق آمادگی سونامی، بلایای طبیعی و اقلیم کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه (ESCAP)  و با حمایت آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID) فراهم شده است.

هدف کلی این پروژه بازسازی حوادث 28 نوامبر 1945 است تا بتوان شناخت بیشتری از نحوه انتشار و طغیان آب در هنگام رویداد سونامی در منطقه مکران به دست آورد. همه مصاحبه‌ها و اسناد تاریخی از طریق وب سایت مرکز اطلاعات سونامی اقیانوس هند (Indian Ocean     Information Centre)  و نیز به صورت جزوه آموزشی یونسکو در اختیار سیاستگذاران و عموم مردم قرار خواهد گرفت.

این گروه تحقیقاتی نتایج یافته‌های خود از جمله توصیه‌های ایمنی عمومی را در وب سایت مرکز اطلاعات سونامی اقیانوس هند یونسکو به نشانی http://iotic.ioc-unesco.org/ و در کتابچه‌ای در سال 2014 میلادی منتشر خواهد کرد.

در این راستا پژوهشگاه اقیانوس شناسی و علوم جوی از افرادی که منابع شفاهی و یا کتبی درباره سونامی سال 1324 مكران در دست دارند درخواست کرد که این اطلاعات را به نشانی تهران، خیابان فاطمی، خیابان شهید اعتمادزاده، شماره‌3 و یا کمیسیون بین دولتی اقیانوس شناسی یونسکو (IOC/UNESCO) دفتر سامانه هشدار سونامی اقیانوس هند (IOTWS) در پرت استرالیا به پست الکترونیکی n.gale@unesco.org ارسال کنند.