به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران ساری ، زنجبیل یا زنجفیل یا شنگویر یک گیاه خوراکی، ادویه و گیاه دارویی است و از نام های دیگر آن می توان به جربیل و زنزبیل نیز اشاره کرد.

زنجبیل از گیاه زرد رنگ دارای رگه های بنفش با نام علمی Zingiber officinale بدست می آید.

اگرچه معمولاً از زنجبیل به عنوان ریشه آن گیاه نام برده می شود ولی در اصل قسمت مورد استفاده گیاه ساقه متورم شده زیرزمینی آن است که «ریزوم» نام دارد.

جنس زنجبیل سرده ای از تیره زنجبیلیان علفی ایستاده چندساله با حدود ۷۰ گونه بومی آسیای جنوب شرقی است با ساقه باریک و نی مانند و برگ های سرنیزه ای سـبز براق که از زمین ساقه ای غده ای می رویند؛ گل های آنها سبز مایل به زرد با لبه ای ارغوانی و لکه های کرم رنـگ و گل آذین مخروطی و کوچک و سنبله ای متراکم است که در تابستان از زمین ساقه بیرون می زند.

زنجبیل، گیاهی است چند ساله که دارای ریزوم های غده ای است.

ساقه های گیاه به طور عمودی از ریزوم ها خارج شده و در انتها به گل های زرد و زیبا منتهی می شوند. برگ های این گیاه پهن بوده و با غلافی به ساقه های متصل شده اند. قسمت مورد استفاده زنجبیل، بیخ آن است که پس از پژمرده شدن گیاه، آن را از زمین در می آورند و در تشتی چوبی ریخته، به هم اصطکاک می دهند تا پوست روی آن گرفته شود و بعد مغز چوبی آن را خشک می کنند.

این گیاه بومی هندوستان است، ولی در نقاط دیگری از جهان از جمله چین نیز وجود دارد.

کشت این گیاه در نقاطی مانند جنوب آسیا، آفریقای شمالی، جامائیکا، مکزیک و ژاپن معمول است.

کاربرد دارویی زنجبیل به هند و چین باز می گردد. نشانه های کاربرد آن در کتب دارویی چین پیدا شده است.

در قرن سیزدهم با مشخص شدن خواص آن، مصرفش در آشپزی سراسر اروپا رایج شد. زنجبیل در عطاری های قرون وسطی جایگاه خاصی داشت و از آن برای درمان تهوع و نفخ استفاده می شد.

امروزه این گیاه در بیشتر مناطق استوایی کشت می شود.

آشنایان با پزشکی هندی آیورودا از آن به عنوان داروی جهانی نام می برند؛ این امر نه تنها به خاطر خواص ضد قارچی، ضد باکتری آن است، بلکه به خاطر اثر تسکین بخش آن بر روی دستگاه گوارش هم هست، که اینها باعث شده هندیان بیش از ۲۰۰۰ سال زنجبیل را مصرف کرده اند و یکی از بهترین شفابخش های طبیعی برای درمان بیماری های مسافرت، حالت تهوع و سرگیجه در غرب مطرح شده و برخلاف بعضی داروهای مرسوم این بیماری ها هیچ عوارض جانبی منفی ندارد.

زنجبیل جزء گیاهان دارویی مهم بوده و دارای خواص متعددی از جمله ضد تهوع، مقوی قلب، ضد لخته شدن خون ، ضد باکتری، آنتی اکسیدان ، ضد سرفه، ضد سموم کبدی، ضد التهاب، ادرارآور، کاهش اسپاسم، محرک سیستم ایمنی، ضد نفخ، افزایش ترشحات روده ای معدی، پایین آورنده ی کلسترول خون، محرک گردش خون مغزی و محرک هضم غذا می باشد.

از زنجبیل استفاده های متنوعی می شود. از کاربردهای جدید آن می توان پیشگیری از: تهوع و استفراغ، کم اشتهایی ، بی اشتهایی روانی ، اسپاسم روده، برونشیت، مشکلات روماتیسم را نام برد. در صنعت غذایی هم به عنوان چاشنی استفاده می شود.

در مطالعات آزمایشگاهی مشخص شده است که زنجبیل دارای خاصیت ضد سرطانی می باشد. جینجرول، مهم ترین جزء تشکیل دهنده ی زنجبیل که مسئول ایجاد طعم و مزه در این گیاه می باشد، از رشد سلول های سرطانی مخصوصا سرطان روده بزرگ در انسان جلوگیری می کند.

زنجبیل با افزایش ترشح بزاق دهان و آنزیم های مجرای گوارشی، به هضم و جذب مواد غذایی کمک می کند.

زنجبیل با بیرون راندن مخاط خلطی از ریه ها، به درمان آسم، برونشیت و دیگر مشکلات تنفسی کمک می کند.

زنجبیل نیروبخش، مقوی معده، بادشکن و ضد رقت خون و درمان کننده یرقان است.

اگر پودر آن را روی پوست بدن مالش دهند، آن را تحریک و قرمز می کند.

تقویت کننده حافظه، بازکننده کبد و قاطع بلغم است و رطوبات غلیظی که در روی جدار روده و معده چسبیده باشد، از بین می برد.

زنجبیل را جهت فلج و ضعف اعصاب تجویز کرده اند.

زنجبیل برای درمان اسهال ناشی از مسمومیت غذایی نیز مفید است و تشنگی را برطرف می کند.

مخلوط زنجبیل با نبات و کندر را جهت جلوگیری از نفخ میوه های نارس تجویز کرده اند.

ضماد زنجبیل جهت گری (داءالثعلب) و فرو بردن ورم سودمند است.

اگر زنجبیل را کوبیده و روی آبگوشت بپاشند، درد مفاصل را تسکین می دهد و علاوه بر این مالیدن زنجبیل خشک و آب تازه ی آن برای معالجه رماتیسم نافع است.

برای غدد فوق کلیه مفید بوده و ترشح هورمون کورتیزول را از این غدد زیاد می کند و بیشتر خواص زنجبیل به همین دلیل می باشد.

در چین از ریشه و ساقه ی زنجبیل به عنوان آفت کش برای دفع شته و هاگ های قارچ ها استفاده می شود.

با توجه به میزان متغیر اسانس زنجبیل که ارزش دارویی آن مزبوط به آن است، انواعی از زنجبیل که بالاتر از 5/1 درصد اسانس داشته باشند ارزش دارویی دارند. بنابراین در صورتی که زنجبیل کهنه باشد و یا به صورت پودر برای مدت طولانی مصرف نشود، کم کم اسانس(رایحه ی) آن کم شده و ارزش دارویی آن کاهش پیدا می کند.

از انواع زنجبیل، انواع هندی، آفریقایی و جامائیکایی دارای ارزش بالا بوده، و نوع ژاپنی از ارزش کمی برخوردار است، طوری که نوع ژاپنی برای استفاده ی دارویی توصیه نمی شود.

زنجبیل همیار فوق العاده ای برای تسکین التهاب ها و دردهایی مثل روماتیسم و سردرد است. به خاطر این که مانع از تولید هورمون های التهاب زا می شوند.

روش مصرف:

برای تسکین روماتیسم : ۱ میلی لیتر افشره ی خوراکی زنجبیل را در ۳۰ میلی لیتر روغن گیاهی حل کنید. هر صبح و شب ۶ قطره از این ترکیب را روی مناطق دردناک بدن قرار دهید تا درد تسکین پیدا کند.

برای مقابله با سردرد : ۱ گرم زنجبیل خشک را در ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلی لیتر آب به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه دم کنید. روزانه دو تا چهار فنجان از این دم کرده میل کنید.

۲- زنجبیل ضد تهوع است.

به خاطر اینکه زنجبیل حاوی ژینژرول (جینجرول) است. این ترکیب روی مخاط معده تأثیر می گذارد. برای همین زنجبیل باعث پیشگیری و یا رفع حالت تهوع و استفراغ می شود. افرادی که دچار ماشین گرفتگی می شوند، خانم های باردار، افرادی که عمل جراحی داشته اند و افرادی که مشغول شیمی درمانی هستند می توانند از زنجبیل برای کاهش مشکلاتشان استفاده کنند.

روش استفاده:

برای افرادی که دچار ماشین گرفتگی می شوند : ۲۵۰ میلی گرم تا ۱ گرم زنجبیل خشک و یا ۲ تا ۵ گرم زنجبیل تازه را قبل از حرکت مصرف کنید.

برای خانم های باردار : ۲۵۰ میلی گرم زنجبیل را دم و روزانه چهار مرتبه میل کنید. می توانید روزانه ۱۰ گرم زنجبیل تازه مصرف کنید.

۳- زنجبیل انرژی زا است.

زنجبیل سرشار از ویتامین های C، D و B، مواد معدنی مثل پتاسیم و کلسیم، منیزیم، مس و زینک می باشد. برای همین هم یک ماده ی انرژی زای قوی محسوب می شود.

روش استفاده:

توصیه می کنیم که زنجبیل را در برنامه ی غذایی خود بگنجانید. به غذاهایتان مقداری زنجبیل خشک و یا تازه اضافه کنید و انرژی بگیرید.

روش استفاده:

آنتی اکسیدان شوگائول در زنجبیل خشک و یا پودر شده وجود دارد. کپسول های زنجبیل نیز در بازار موجود هستند که معمولاً در کپسول های ۲۵۰ میلی گرم تا ۱ گرمی تولید می شوند. می توانید روزانه سه مرتبه نیز از این کپسول ها استفاده کنید.

4- اگر دچار یبوست هستید زنجبیل را امتحان کنید.

افشره ی خوراکی زنجبیل حاوی خواص ملینی است که می تواند به رفع یبوست کمک کند.

روش استفاده:

دو قطره از افشره ی خوراکی زنجبیل را روی شکمتان چکانده و دایره وار در جهت عقربه های ساعت ماساژ دهید و یا اینکه یک قطره از این افشره را در یک قاشق روغن زیتون چکانده و قبل از غذا ببلعید.

توجه داشته باشید که افشره ی خوراکی زنجبیل برای زنان باردار و شیرده مورد منع مصرف دارد.

5- زنجبیل برای قلب خوب است.

در سال ۲۰۰۰ محققان آمریکایی با انجام پژوهش هایی به این نتیجه رسیدند که زنجبیل مانع لخته شدن خون و گرفتگی رگ های خونی می شود برای همین هم جریان خون را راحت تر می کند. از این گذشته پژوهش های انجام گرفته در سال ۲۰۰۶ نیز نشان می دهد که زنجبیل میزان کلسترول خون را کاهش می دهد.

روش مصرف

توصیه می کنیم که از زنجبیل در تهیه ی غذاهایتان استفاده کنید. اگر زنجبیل با سیر و پیاز همراه شود با قدرت بیشتری سلامت قلب را تضمین می کند. اگر از طعم زنجبیل خوشتان نمی آید می توانید از کپسول آن استفاده کنید یعنی روزانه سه کپسول ۲۵۰ میلی گرم تا ۱ گرم. اگر در مصرف آن دو به شک هستید با پزشکتان مشورت کنید.

توجه داشته باشید اگر تحت درمان داروهای قلب هستید بدون نظر پزشکتان از زنجبیل استفاده نکنید. داروهای گیاهی نیز بعضی وقت ها عوارض جانبی دارند.

6- زنجبیل باعث هضم بهتر غذا می شوند.

زنجبیل باعث هضم بهتر و سریع غذا می شود. ترکیبات موجود در زنجبیل با اثر گذاشتن روی مخاط معده و روده باعث بهبود عملکرد آن ها می شود. نتایج پژوهش های محققان هندی نیز نشان می دهد که این ادویه باعث تحریک ترشح آنزیم های مختلفی می شود که هضم غذا را راحت تر می کنند.

روش مصرف:

می توانید از زنجبیل تازه استفاده کنید و یا از پودر و دم کرده ی زنجبیل بهره ببرید. سعی کنید در تهیه ی غذاهایتان از زنجبیل استفاده کنید. اگر از طعم آن خوشتان نمی آید از کپسول های موجود در بازار استفاده کنید. می توانید ۰٫۵ تا ۱ گرم زنجبیل خشک را با ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلی لیتر آب دم کرده و بعد از غذا میل کنید.

7- زنجبیل برای مقابله با دیابت

نتایج پژوهش هایی که در سال ۲۰۰۶ روی موش های آزمایشگاهی انجام شده نشان می دهد که زنجبیل می تواند با دیابت مقابله کند. محققان دریافتند که با گنجاندن عصاره ی زنجبیل در رژیم غذایی موش های دیابتی می توان میزان گلوکز و تری گلیسیرید خون آن ها را پایین آورد. محققان همچنان در حال بررسی خواص زنجبیل برای مقابله با دیابت در انسان هستند.

روش مصرف:

هر روز مقداری زنجبیل را به غذاهای خود اضافه کنید. ظرف مخصوص زنجبیل را دم دستت تان قرار دهید تا در تهیه ی غذاها از آن استفاده کنید.

مهم ترین ترکیبات زنجبیل شامل مواد بودار سوزاننده ای است که بیشتر اثرات اصلی آن مربوط به همین مواد است.

ترکیبات اصلی آن شامل: انواع قندها (50 تا 70 درصد)، چربی ها ( 3 تا 18 درصد)اولئورزین(4 تا 5/7درصد) و ترکیبات سوزاننده (1 تا 3 درصد) است.

یک قاشق غذاخوری زنجبیل تازه(6 گرم) حاوی 5 کالری، یک گرم کربوهیدرات و مقدار بسیار جزئی چربی، پروتئین و فیبر می باشد.

فرآورده های زنجبیل:

فرآورده های مختلفی از زنجبیل در سراسر جهان موجود است که شامل پودر، محلول الکلی، اسانس و عصاره ی تازه ی زنجبیل است. میزان مصرف آن تا سه گرم در روز بلامانع است. البته این میزان ممکن است به صورت 2 تا 3 نوبت مصرف شود(مثلاً سه نوبت یک گرمی) و یا به عنوان ضد تهوع می توان یک جا از 2 گرم آن استفاده کرد.

یک سس حیرت انگیز:

زنجبیل را با روغن زیتون ، فلفل قرمز خشک شده، دارچین، میخک، برگ بو و پیاز مخلوط نماییید تا سُسی لذیذ حاصل شود.

موارد منع مصرف زنجبیل:

- در کودکان زیر دو سال نباید استفاده شود.

- مصرف زیاد زنجبیل موجب سوزش سردل می شود.

- افرادی که سنگ کلیه دارند، باید قبل از مصرف زنجبیل حتما با پزشک خود مشورت نمایند.

- اگر داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و آسپیرین مصرف می کنید، زنجبیل نخورید.

- مصرف زیاد زنجبیل ممکن است با داروهای قلبی و دیابت تداخل نماید.

- مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی باید در حد متعادل باشد.

- مصرف زیاد زنجبیل ممکن است باعث اختلالات سیستم عصبی مرکزی شود.

انتهای پیام/س