وقتی که ساعت به وقت دلار بود

 به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان در ماه های گذشته بود که وقتی وارد بازار موبایل شدم یک آشفتگی و بی ثباتی را مشاهده کردم که هیچ گاه با آن روبرو نشده بودم. بازاری که وقتی وارد آن می شدید تداعی کننده ی بورس بود.

قیمت هایی که ساعتی نبود بلکه دقیقه ای بود. هجوم برخی از مردم برای تلفن های همراهی که ترجیح می دادند تعمیر شود تا تعویض زیرا آنقدر قیمت تلفن های همراه حبابی بود که نه تنها فروشندگان آن ها بلکه تولید کنندگانندگانش نیز در باورشان نمی گنجید که روزی قیمت های تلفن های همراهشان با چنین افزایش چشمگیر چندبرابری روبرو شوند.

برای تعمیر یک تلفن همراه یا یک قطعه ی آن باید به اندازه  قیمت یا دوبرابر آن هزینه می کردی تا شاید آن کارایی قبلی را ارائه دهد.تلفن های همراهی که به نوبت زمان برروی هم انباشته شده بودند و حتی بسیاری از فروشندگان توصیه به تعمیر می کردند تا تعویض کردن.مگر آن که تحت هیچ شرایطی ارزش هزینه های گزاف بازار موجود را نداشت و فرد مجبور به تهیه  تلفن همراه جدیدی بود.

نبض بازار در دستان دلار

نبض بازار از موبایل تا لوازم خانگی و آرایشی و بهداشتی و...در دستان دلار بود که گاهی با بیرحمی آنچنان افزایش می یافت که قدرت خرید را از مردم سلب کرده بود.

در بازار موبایل دونفر از فروشندگان این صنف از وضعیت آشفته و نابسامان آن بسیار گله مند بودند به طوری که یکی از آن ها  می گفت :آنقدر دلار روی کار ما تاثیر گذاشته و قدرت خرید مردم کاهش یافته که حتی قادر به پرداخت کرایه مغازه نیستیم و مجبور هستیم به صورت سیار این کار را ادامه دهیم.

این فروشنده اذعان داشت : تلفن همراه و قطعات و لوازم جانبی و هرآنچه که مربوط به آن است ارتباط مستقیمی با دلار دارد به طوری که تلفن همراه تقریبا یک میلیون تومانی با قیمت گزاف به فروش می رسد و مشتریان درصورتی که مشکلی برای تلفن های همراهشان به وجود بیاید ترجیح می دهند آن را تعمیر کنند و اغلب، این تعمیر نیز هزینه ای دوبرابر قیمت خرید آن دربر خواهد داشت و به دلیل نیاز مبرم بسیاری از مشتریان و استفاده  روزانه از تلفن های همراه مجبور می شوند که این هزینه های سنگین را متحمل شوند.

قصه ی پر غصه ی دلار

این پایان ماجرا نبود و فصل دیگری از قصه ی پرغصه  دلار را در بازار تهیه  دارو مشاهده کردم.

بیماران و خانواده هایی مستاصل که شاید زندگی خود را برای چندقلم دارو فروخته بودند و سلامت و حیات خود یا عزیزانشان بسته به قیمت دلار بود.افرادی که باید میلیون ها بیشتر هزینه می کردند و تمام استرس ها و نگرانی ها را متحمل می شدند که شاید داروهای موردنیازشان را پیدا کرده و قدری آرام گیرند.

روزهایی که دلالان خیابان های معروف خود را برای سودهای آنچنانی و لحظه ای آماده می کردند و چشم و گوششان را برروی نگرانی ها و نداشتن ها و غصه های دیگر هموطنان خود به راحتی بسته و با بیرحمی محض، خود و جیبهایشان را می دیدند.

ماجرای دلار صرفا محدود به بازار پرالتهاب دارو و تلفن های همراه نبود و حکایت دنباله داری بود که نه تنها در فضای حقیقی بلکه در فضای مجازی نیز باعث تشویش و نگرانی های مردم شد ، به گونه ای که در دنیای مردم ساعت به وقت دلار بود و هنوز هم هست.

مسئولان و مردم باید پیش از وقوع چنین شرایطی به صورت اصولی و تخصصی تمام تلاش خود را کرده و درصدد برطرف نمودن چنین معضلات و مشکلاتی برآیند.

در این گزارش به صورت اجمالی و کلی به برخی از ابعاد اخلاقی و فرهنگی این اتفاق پرداختیم که چه تدابیری اندیشیده شود که هیچ کسی در این شرایط متضرر نشود و یک آرامش پس از طوفان به صورت پایدار در کشور به وجود بیاید.

از فرهنگ و اخلاق تا مدینه ی فاضله

حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی شمس ، کارشناس ارشد فلسفه اخلاق و پژوهشگر در گفتگو باخبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،درخصوص تدابیری برای حفظ کنترل جامعه و رفتار اجتماعی در شرایط مشابه این چنینی اظهار داشت : اینکه بخواهیم پس از یک اتفاق این چنینی به دنبال چاره ای آنی و فوری باشیم و بلافاصله از اخلاق و فرهنگ دینی و اجتماعی مردم درجهت حل آن بحران کمک بگیریم قطعا نمی توان انتظار نتیجه  مثبتی داشت زیرا اخلاقی شدن یک جامعه فرایند زمان بری است زیرا به طور کلی خاصیت فرهنگ چنین است.

اگر بخواهیم رفتار فاضله در جامعه اتفاق بیفتد و نهادینه شود و در حقیقت یک مدینه  فاضله داشته باشیم باید در طول زمان برای آن تلاش کنیم و چنین تدابیری بیندیشیم زیرا اخلاق و فرهنگ  از مواردی است که در طول زمان شکل می گیرد از این رو نمی توان در شرایط بحرانی مانند پدیده ی افزایش دلار  از اخلاق و فرهنگ انتظار راه حل سریع و زودبازدهی داشت مگر در گذر زمان این اخلاق و سنت ها و فرهنگ ها شکل گرفته باشند در این صورت است که وقتی مردم با چنین اتفاقاتی روبرو شوند خود به کنترل آن شرایط کمک می کنند.

به طور مثال ؛ اگر مردم را از حرص زدن و طمع و آز دور کنیم و درصدد شکل گیری فرهنگ هایی چون قناعت ، به اختصار برگزار کردن زندگی و...برآییم آن ها در چنین شرایطی رعایت کرده و منافع فردی خود را بر منافع اجتماعی مقدم نمی کنند و برای خرید یا فروش دلار و کالا هجوم نمی آورند زیرا سال ها با این فرهنگ و اخلاق رشد کرده اند و به این تفکر رسیده اند که اگر در این شرایط قصد هجوم یا انبارداری داشته باشند و صرفا بخواهند گلیم خود را از آب بیرون بکشند شاید خود را به صورت موقت در یک هاله ی مراقبتی قرار دهند اما قطعا با بررسی تمامی جوانب درخواهند یافت که متضرر شده اند.

علمای دین ، جامعه شناسان ، روشنفکران و تمامی افرادی که بر روی جامعه و مردم تاثیرگذارند باید این فرهنگ را گسترش دهند زیرا وقتی آن ها چنین کاری کنند و با مردم همسو و متحد شوند مردم نیز به کاهش بحران ها کمک می کنند دلیل آن هم این است که  به خوبی مهارت های زندگی و فرهنگ و اخلاق را فراگرفته اند و در این شرایط رعایت می کنند.

شمس در پاسخ به این پرسش که آیا صرفا مسائل سیاسی و اقتصادی ریشه ی بحران هایی همچون افزایش نجومی قیمت دلار و کالاها و.. است یا خیر؟ گفت : قطعا هریک از مسائل سیاسی و اقتصادی در دامن زدن به مشکلات اخیر نقش داشته اما این بدین معنا نیست که صد در صد این اتفاق ها معطوف به مسائل سیاسی و اقتصادی بوده است.

اینکه چند درصد این دو مولفه و چند درصد عوامل دیگر در این خصوص نقش بسزایی داشته مستلزم بررسی میدانی است اما به صورت کلی فرهنگ نقش بسیاری داشته به این دلیل که برخی از مردم به قسمتی از نابسامانی ها دامن زدند و حتی در جامعه ترس ، اضطراب و نگرانی ایجاد کردند به طوری که برخی تمام تلاش خود را کردند به نفع و سود خود عمل کنند و گلیم خود را از آب بیرون بکشند زیرا این حقیقتی ست که وقتی تقاضای مردم برای خرید دلار یا کالایی بالا رود و عرضه کم باشد، قیمت دلار و کالاها افزایش می یابد حال ، اگر مردم در چنین شرایطی رعایت کنند درحقیقت به خودشان کمک کرده اند و به نفع خودشان  است زیرا در این قضیه به وضوح مشاهده کردیم که این افزایش نجومی به نفع مردم نشد و باعث شد که قدرت خرید مردم کمتر شود و آن ها متضرر شوند."

از نقش آموزش صحیح تا نقش رسانه ها، روحانیون و افراد تاثیرگذار

وی به آموزش از سوی نهادهای مربوطه ، اعتماد نکردن مردم به شرایط مقطعی و تدابیری جهت فرونرفتن مردم از بحرانی به بحران دیگر اشاره کرد و ادامه داد :   در مرحله  اول باید متوجه شویم که مردم معمولا از چه راه هایی نسبت به چیزی آگاه می شوند که قسمتی از این آگاهی مربوط به  نظام آموزشی کشور است. آیا در نظام آموزشی ، مفاد درسی ای مبنی بر اصول اقتصادی ، اخلاق اقتصادی و...وجود دارد؟ قطعا پاسخ منفی ست زیرا در نظام آموزش و پرورش ما آموزش های اقتصادی کافی نیست.

بخش دیگر مرتبط با رسانه های دیداری و شنیداری ست که باید مردم را از این مسائل آگاه کنند.بدین معنی که به آنها این آگاهی را دهند که در چنین شرایطی یک رفتار و عمل ناپسند می تواند بحران را تبدیل به فاجعه و آسیب های جدی به مردم وارد کند،اینکه مردم منافع اجتماعی را به منافع فردی همچون سود بیشتر و...ترجیح دهند نیاز به آموزش دارد که علاوه بر نظام آموزشی و رسانه ها،وعاظ و روحانیون نیز در این خصوص باید تمام تلاش خود را بکار گیرند ؛ آنان باید فرهنگ تلاش ، کار، رزق و روزی حلال ، قناعت و...را در میان مردم رواج دهند که در اینجا متذکر می شوم ابتدا خودشان عمل کنند سپس به مردم توصیه کنند که این آموزش و سخن هایشان برای مردم تاثیرگذار باشد و به دل و جان آن ها بنشیند.

قسمت دیگر مرتبط با افراد شاخص و ممتاز و تاثیرگذار جامعه  است که باید در میان مردم و با آن ها باشند و اخلاق و سبک زندگی صحیح را به آنها تزریق کنند.

وقتی در جامعه ای برخی از پزشکان به دنبال برج سازی خود هستند از برخی مردم عامه هم باید انتظار سودجویی داشت».

وی در پاسخ به این پرسش که برای ممانعت از تمسخر و سخیف کردن ارزش پول کشور در چنین شرایطی توسط برخی از مردم اذعان داشت :  بنده این پرسش را با یکی از صحبت های مقام معظم رهبری پاسخ می دهم ، حضرت آقا در یکی از صحبت هایشان فرمودند آقایی دلار را در کشور بشکنید.

در حقیقت اینکه برخی از مردم در مناسبات اقتصادی چشم به کاهش و افزایش دلار داشته اند و نسبت به ریال خودشان یک حس خودباختگی و وادادگی پیدا می کنند مسئله ی خطرناکی ست زیرا پول ملی کشور است و باید همانند پرچم کشور برایشان مقدس باشد .

باید به این نکته اشاره کرد که دلار بازار آزاد صرفا یک درصد در اقتصاد کشور ما نقش دارد اما همان یک درصد گاهی به خاطر خودباختگی و وادادگی برخی از مردم می تواند تاثیر روانی بسیار بدی را در جامعه به وجود آورد."

حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی شمس در پایان به نقش رسانه ها در آن شرایط بحرانی  و رانت اطلاعاتی اشاره کرد و افزود :  فضای مجازی در قضایای دلار تا حد زیادی جو را متشنج و بدتر کرد زیرا به طور محض به سمت آگاهی دادن نبود و به سمت تزریق استرس و نگرانی بود و به نوعی بیانگر این بود که همه چیز درحال ازدست رفتن است.

قرائن اطمینان بخشی مبنی براین که یک یا چندعامل خاصی باعث کاهش قیمت دلار و سوق دادن دلالان و مردم به سمت فروش دلارهایشان شده است وجود ندارد یا حداقل من نمی توانم قاطعانه در این خصوص اظهارنظر کنم اما مسئله ی رانت اطلاعاتی نقش مهمی در این خصوص داشته است.

انتهای پیام/م

گزارش از فاطمه میرزایی دخت