مروری بر عملکرد پیام‌رسان‌های ایرانی در زمان قطعی اینترنت بین‌الملل

به گزارش خبرنگار حوزه دریچه فناوری گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان،  اواخر ماه آبان سال جاری در ایران به غیرمنتظره‌ترین شکل ممکن سپری شد، افزایش ناگهانی قیمت بنزین  و گله‌مندی مردم موجب شد تا برخی افراد سودجو و آموزش دیده از اعتراضات به حق مردم استفاده کرده و با اغتشاش و ایجاد ناامنی، آرامش کشور را بر هم بزنند، اتفاقی که در آن اغتشاش‌گران با آتش، سنگ و حتی تفنگ، به مردم و اموال مردم و بیت المال حمله کرده و آسیب‌هایی به چهره شهر‌ها وارد کردند.

این اتفاق که در وهله اول امنیت مردم را به خطر می‌انداخت با اقدام سریع نیرو‌های پلیس مهار شد، اما داستان‌های دروغ و جعلی شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای از ویدئو‌هایی صحنه‌سازی شده که توسط همین اغتشاش‌گران برایشان ارسال می‌شد، همچنین برنامه‌ریزی و ارتباط این افراد در پیام‌رسان‌ها و در بستر اینترنت در کنار استفاده از برنامه‌های مختلف مانند مسیریاب ویز و موارد بسیار دیگر موجب شد تا شورا امنیتی کشور دستور به قطع اینترنت بین‌الملل دهد. واقعیت آن است که تقریبا تمامی برنامه‌ریزی‌ها، اجتماعات و کار‌های هدفمند اغتشاش‌گران از طریق اینترنت صورت می‌گرفت و در صورت عدم قطع اینترنت، امنیت مردم و محل سکونت همه ما، باز هم به خطر می‌افتاد. در هر صورت اینترنت بین‌الملل به مدت حدود ۱۰ روز در اکثر استان‌ها قطع بود، برخی زودتر و برخی دیرتر به اینترنت بین‌الملل دسترسی پیدا کردند و با این اتفاق، اغتشاش‌ها و ناامنی‌ها مهار شد.

اما قطعی اینترنت حواشی بسیاری به همراه داشت و مردم نیز از این اتفاق گله‌مند بودند. اصلی‌ترین دلیل حواشی این طرح و گله‌مندی مردم، عدم آمادگی برنامه‌ها و سایت‌های جایگزین ایرانی بود که روند کاری بسیاری را مختل کرد، به جرات می‌توان گفت موتور‌های جست‌و‌جو و پیام‌رسان‌های ایرانی که در این مدت با حجم تعداد میلیونی کاربران همراه شدند، عملکرد قابل قبولی نداشتند و همین مورد موجب شد تا در این مدت ۱۰ روز، قطعی اینترنت بین‌الملل بسیار برجسته‌تر احساس شود.

آیا واقعا عملکرد برنامه‌های ایرانی قابل قبول نبود؟

در زمان قطعی اینترنت، اولین و مهم‌ترین سایت مورد استفاده کاربران، یعنی گوگل نیز از دسترس خارج شد، کاربران ایرانی به طور کلی از سایت‌های داخلی استفاده می‌کنند و درصد کمی کاربر سایت‌های خارجی هستند. اما کاربران ایرانی برای رسیدن به اطلاعات مورد نیاز خود در سایت‌های ایرانی از موتور جست‌و‌جوی گوگل استفاده می‌کنند که با قطعی اینترنت، این رابط میان کاربر و سایت‌ها حذف شد. البته برای جایگزین موتور‌های جست‌وجوی ایرانی زیادی در کشور داریم که از کیفیت بالایی برخوردار هستند، اما با افزایش ناگهانی کاربران این موتور‌های جست‌و‌جو، بسیاری از آن‌ها از دسترس خارج شده و تعداد دیگر، نتایج جست‌و‌جوی قابل توجهی ارائه نمی‌دادند. در این میان پارسی‌جو بعد از گذشت چند روز روند رو به رشدی گرفت و تا حدودی نیاز‌های کاربران را برطرف ساخت.

از طرفی پیام‌رسان‌های ایرانی نیز که با حجم بالای کاربران مواجه شدند، به دلیل عدم آمادگی برای میزبانی این تعداد کاربر، عملکرد نامناسبی داشتند. اکثر پیام‌رسان‌ها دچار قطعی می‌شدند، پیام‌ها و فایل‌های ارسالی نیز گا‌ها به مقصد نمی‌رسید.

هجمه کاربران میلیونی، دلیل اختلال در پیام‌رسان‌های ایرانی

کسانی که کاربر موتور‌های جست‌و‌جو و پیام‌رسان‌های ایرانی هستند، در حالت عادی رضایت زیادی از این برنامه‌ها دارند. در حال حاضر تمامی پیام‌رسان‌های ایرانی بدون مشکل در حال خدمت رسانی هستند و موتور‌های جست‌و‌جو ایرانی نیز به خوبی اطلاعات ارزشمند را در اختیار کاربران قرار می‌دهند، اما چرا در زمان قطعی اینترنت، خدمات ارائه شده قابل قبول نبود؟

اصلی‌ترین دلیل این اتفاق هجمه میلیونی کاربران به این پیام‌رسان‌ها بود، به طور کلی یک پیام‌رسان، نهایتا چند برابر ترافیک و کاربران خود، آمادگی رشد ترافیک و کاربران جدید را دارد، اما در زمان قطعی اینترنت بین‌الملل، پیام‌رسان‌ها چندین برابر بیش از ظرفیت خود با کاربران و ترافیک شبکه مواجه شدند. مهدی انجیدنی مدیرعامل پیام‌رسان گپ به تازگی اعلام کرد که ظرفیت ترافیک شبکه این پیام‌رسان طی چند روز قطعی، تا ۳۰ برابر افزایش پیدا کرد و ترافیک مصرفی گپ از ۲ گیگابایت به ۴۰ گیگابایت رسید. با این وجود قطعا پیام‌رسان‌های مشهوری مانند واتساپ و شبکه‌های اجتماعی مطرح نیز، آمادگی لازم برای رشد ۳۰ درصدی ترافیک مصرفی، آن هم به صورت ناگهانی و بدون آمادگی را ندارند.

آمار رشد کاربران ایرانی طی روز‌های قطعی اینترنت بین‌الملل

بر اساس گفته مدیران پیام‌رسان‌های ایرانی و تحلیل‌های انجام شده مشخص شد که طی ۱۰ روز قطعی اینترنت بین‌الملل، پیام‌رسان سروش حدود ۱.۵ میلیون نصب جدید داشته و کاربران آن به ۳ میلیون نفر رسیدند. همچنین کاربران پیام‌رسان ایتا نیز در رشدی چشمگیر، بیش از یک میلیون کاربر جدید داشتند و کاربران این پیام‌رسان در حال حاضر حدود ۲.۷ میلیون نفر است.

از طرفی پیام‌رسان بله با ۶۰۰ هزار کاربر جدید، در حال حاضر حدود ۲ میلیون کاربر دارد. پیام‌رسان آی‌گپ با افزایش ۳۰۰ درصدی کاربران خود، به نظر می‌رسد که بیشترین رشد را در میان پیام‌رسان‌های ایرانی داشته است. به طور کلی پیام‌رسان‌های سروش، ایتا و آی‌گپ، بیشترین کاربر جدید را به خود دیدند.

البته تیم فنی تمامی پیام‌رسان‌ها در مدت قطعی تمام تلاش خود را برای رضایتمندی کاربران به کار گرفتند، اما در هر صورت رشد میلیونی کاربران و به خصوص چندین برابر شدن ترافیک آن‌ها می‌تواند برای هر شرکت کوچک و بزرگی یک چالش اساسی و دشوار باشد. با این وجود پیام‌رسان‌های ایرانی برای اکثر کاربران فعال بوده و به میزان بالایی، خدمات خود را با کمترین نقص انجام دادند.

آیا تحریم اپلیکیشن‌های خارجی برای رشد و رونق برنامه‌های ایرانی، راه درستی است؟

در این مورد نظرات متفاوتی وجود دارد، اما این نکته حائز اهمیت است که برای حمایت از تولیدات داخلی، باید از نمونه‌های خارجی آن رهایی پیدا کنیم. به طور مثال با ورود اجناس ارزان قیمت چینی به بازار، بسیاری از کارگاه‌های تولیدی و حتی کارخانه‌های ما از کار افتاده است. برای رفع چنین مشکلی، یکی از اثرگذارترین راه‌های، منع واردات این اجناس است. در سال‌های اخیر در بسیاری از حوزه‌های مصرفی مانند پوشاک، کفش یا حتی موارد غذایی مانند برنج شاهد آن بودیم که با عدم حمایت درست و اصولی از تولید کننده داخلی و واردات بی‌رویه اجناس از دیگر کشورها، به تولید ملی ضربه سنگینی وارد شده است؛ بنابراین منع ورود اجناس خارجی به داخل کشور، کار اشتباهی نیست. در موارد بسیاری نیز شاهد بودیم که با تحریم یک قطعه صنعتی یا مواردی از این دست، با مهندسی معکوس، به تولیدات داخلی در حد استاندارد‌های جهانی رسیده‌ایم.

در زمینه فناوری نیز اوضاع به همین شکل است، به طور مثال در حال حاضر یکی از موفق‌ترین استارتاپ‌های ایرانی که تعداد زیادی از جوانان را مشغول به کار کرده، مربوط به تاکسی‌های اینترنتی است. بسیاری از شرکت‌ها با نیرو عمدتا جوان دارند در مقوله تاکسی‌های اینترنتی کار می‌کنند و وضعیت رو به رشدی نیز دارند. این اتفاق تنها با فیلتر شدن نرم افزار اوبر؛ نمونه خارجی تاکسی اینترنتی، در ایران رخ داد، در غیر این صورت هرگز در بحث تاکسی‌های اینترنتی به این مقدار موفق عمل نمی‌کردیم. در زمینه نرم افزار‌های مسیریاب نیز به تازگی پیشرفت‌های چشمگیری داشتیم و برنامه‌های قدرتمندی تولید شده که از عوامل موفقیت آن، فیلتر شدن نمونه‌های خارجی برنامه مسیریاب بود. البته این برنامه‌های صرفا به دلیل حمایت از تولید داخلی فیلتر نمی‌شوند و اکثرا دارای مشکلات امنیتی فراوانی هستند.

آیا عملکرد برنامه‌های ایرانی در زمان قطعی اینترنت نشانگر ضعف در اجرای اینترنت ملی است؟

قطعی اینترنت در این چند روز هیچ ارتباطی به طرح اینترنت ملی ندارد، اولا اینکه اجرای این طرح قطعی نشده، دوما هرگز دستگاه‌های اجرایی اینترنت ملی را به این شکل امتحان نخواهند کرد. اگر بخواهیم اینترنت ملی را راه‌اندازی کنیم به طور حتم از قبل، تمامی پیش‌بینی‌ها، ظرفیت‌ها و اقدامات لازم برای اجرای این طرح، از نظر زیر ساختی آماده خواهد شد. قطع اینترنت بین‌الملل در طول ۱۰ روز یک اقدام ناگهانی بود که به طور مشخص، پیش‌بینی لازم برای مقابله با آن از طرف برنامه ساز‌های ایرانی انجام نگرفته بود؛ بنابراین نباید این دو موضوع را به یکدیگر مرتبط دانست.

گزارش از عبدالله مطیع

انتهای پیام/