پاشنه آشیل ایران در شاخص سرمایه انسانی، مشارکت افراد در اقتصاد است

به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، دومین روز از کنفرانس ملی توسعه سرمایه انسانی با حضور ابراهیم صالحی عمران رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای و جمعی دیگر از مسئولان در سالن همایش‌های بین‌المللی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.

صالحی عمران رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای در کنفرانس ملی توسعه سرمایه انسانی در ابتدای این نشست با عنوان اینکه اعتقاد دارم مبحث نیروی انسانی مسئله بسیار با اهمیت و مهمی است با طرح سوالی مبنی بر اینکه چرا آموزش عالی در ایران ایجاد و توسعه پیدا کرد؟ گفت: اساساً ایجاد آموزش عالی در کشور در راستای تربیت نیرو انسانی برای کادر اداری و دولتی  شکل گرفت و توسعه پیدا کرد.

او افزود: اگر به صورت تاریخی و ریشه‌ای مسئله پیدایش و گسترش آموزش عالی در کشور را بررسی کنیم در می‌یابیم دولت‌ها برای تأمین نیاز منابع انسانی در ادارات دولتی به سمت ایجاد دانشگاه‌ها گام برداشتند چراکه تجربه غرب هم این را نشان می‌داد و بر همین الگو دانشگاه تهران به عنوان اولین مرکز آموزش عالی در کشور تأسیس شد.

صالحی عمران با عنوان اینکه با گذشت سالیان متمادی از شکل گیری آموزش عالی، کماکان تقاضا، توسعه و گسترش این امر در راستای استخدام نیروی انسانی برای جذب در ادارات دولتی و بدنه دولت شکل می‌گیرد و به یک فرهنگ غالب در کشور تبدیل شده است بیان کرد: پس از جنگ تحمیلی مجدداً شاهد گسترش فزاینده آموزش عالی در کشور بودیم چرا که برای بازسازی کشور نیاز به نیروی متخصص احساس می‌شد و بر مبنای همین تفکر بازهم نگاه‌ها به سوی سیستم‌های آموزشی بالاخص دانشگاه‌ها معطوف شد و نظریه سرمایه انسانی زیر بنای توسعه تلقی شد و طبیعتا مراکز آموزش عالی بازهم توسعه پیدا کردند.

رییس دانشگاه فنی و حرفه‌ای با اشاره بر اینکه طی این سال‌ها دولت‌ها سیاست گسترش و توسعه دسترسی آموزش عالی را در پیش گرفتند و بحث آموزش عالی توده‌ای بر مبنای آنکه بایستی آموزش عالی در اختیار همگان قرار بگیرد شکل گرفت خاطر نشان کرد: اعتقاد دارم آموزش عالی در این برهه به تقاضای اجتماعی واگذار شد و مراکز اموزش عالی به صورت قارچ گونه در شهر‌های مختلف ایجاد شد که می‌توان آن را سیاست گسترش انفعالی نامگذاری کرد.

او با طرح سوال اینکه چرا آموزش عالی در سال‌های اخیر مورد انتقاد قرار گرفت با اشاره بر گزارش مجمع جهانی اقتصاد در باره شاخص سرمایه انسانی و گزارش مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری که در سال ۱۳۹۶ تهیه شد عنوان کرد: در گزارش مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری ۱۰۰ مسئله اصلی و سناریو‌های پیش روی ایران بررسی شد که بیکاری سومین مسئله اساسی و جدی کشور شناخته شد.

صالحی عمران گفت: مجمع جهانی اقتصاد از سال ۲۰۱۳ گزارش شاخص سرمایه انسانی را منتشر می‌کند و این رتبه‌بندی برای ۱۳۰ کشور در مقیاس صفر تا صد و در چهار زیر شاخص «ظرفیت»، «به‌کارگیری»، «توسعه» و «دانش فنی» ارائه شده است. براساس این شاخص، جهان در سال ۲۰۱۷ تنها ۶۲ درصد از سرمایه انسانی خود را توسعه داده است و ایران در فهرست «شاخص سرمایه انسانی ۲۰۱۷» با تصاحب امتیاز ۹۷/ ۵۴ در رتبه ۱۰۴ از میان ۱۳۰ کشور ایستاد.

رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای با اشاره بر اینکه اقتصاد ایران در رتبه‌بندی زیرشاخص «به‌کارگیری» از میان ۱۳۰ کشور در جایگاه ۱۲۸ قرار گرفته است و در این راستا بدترین عملکرد ایران در متغیر «نرخ مشارکت نیروی کار» بین سنین ۲۵ تا ۵۴ به ثبت رسیده است که جزو متغیر‌های زیرشاخص «به‌کارگیری» است افزود: بی‌شک می‌توان گفت که پاشنه آشیل ایران در شاخص سرمایه انسانی، معیار مشارکت افراد ۲۴ تا ۵۴ ساله (افراد در سن اشتغال و اغلب با تحصیلات دانشگاهی) در اقتصاد است.

او  با تأکید بر آمار‌هایی که ارایه شد، بیان کرد: ما دانشگاه‌ها را توسعه دادیم، ولی متاسفانه نتوانسته‌ایم آن را به بدنه اقتصاد گره زده و با بازار کار همراه کنیم.

صالحی عمران با عنوان اینکه نقد‌های زیادی به سبک توسعه منابع انسانی و گسترش آموزش عالی در کشور وارد است اظهار کرد: در همین زمینه می‌توان به آمار حدود ۵۰ درصدی کارآموزان مراکز آموزش‌های فنی و حرفه‌ای درسازمان آموزش فنی و حرفه‌ای دانش آموختگان دانشگاهی هستند اشاره کرد.

رییس دانشگاه فنی و حرفه‌ای بیان کرد: طبق آمار‌های بانک جهانی که در سال ۱۹۹۵ آماده شد بطور نسبی سرمایه انسانی یک جامعه زمانی گرایش به بی فایده شدن دارد که مهارت‌هایی اموخته شده با فرصت‌های بازار کار هماهنگ نباشد و آموزش عالی به بهای از دست رفتن آموزش ابتدایی و متوسطه حمایت شده و مورد توجه قرار گیرد.

او در پاسخ به سوالات چرا بین آموزش و اشتغال در ایران ارتباط چندانی وجود ندارد و چه باید کرد؟ راهکار‌های برون رفت از این انتقادات چه هستند؟ چه راهکار‌هایی برای رسیدن به کارافرینی و اشتغال وجود دارد؟ گفت: بنده معتقدم راهکاری‌های برون رفت از شرایط فعلی، یک بخش در خارج از نظام آموزشی است از جمله، نظام فرهنگی واجتماعی، تولید ناخالص ملی و رشد اقتصادی است و بخش دیگر شناخت نظام تولید، بازار کار و اشتغال و اصلاحات آموزشی ایجاد پیوند میان بازار کار و آموزش است.

صالحی عمران تأکید کرد: برنامه‌های اموزشی ودرسی در آموزش عالی مبتنی بر اطلاعات بازار کار و ایجاد صلاحیت‌ها نیست و تعداد مشاغلی که در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود خیلی کم است.

بیشتر بخوانید: جایگاه ویژه آموزش در توسعه سرمایه انسانی

او گفت: بازار کار نسبتاً قابل پیش بینی، تولید انبوه ومشتری مداری، اهمیت بومی گرایی، بازار‌های محافظت شده ملی، انتخاب مصرف کننده، کثرت گرایی و رقابت جهانی از ویژگی‌های نظام تولید است.

صالحی عمران به توسعه منابع انسانی در نظام فوردیستی اشاره کرد و بیان کرد: افراد در پارادایم کاری فوردیسمی شغل معین و ثابتی داشتند و به دلیل ثبات بازارکار عرضه و محتوی آموزشی در زمان طولانی ثابت بود و نیروی انسانی به لحاظ ماهیت مشاغل از مهارت‌های سطح پایینی برخوردار بودند بنابراین کارگران تنها در انجام یک شغل مهارت کسب می‌کردند و به همین خاطر نیاز چندانی به کارآموزی احساس نمی‌شد لذا نتیجه آن می‌شود دانشگاهی که غیر کارآفرین است.

رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای در توضیح توسعه منابع انسانی در قالب نظام پست فوردیسم با اشاره بر اینکه در نظام فرافوردیسم نیاز به شایستگی نیروی انسانی و نیروی کار ماهر به دلیل تغییرات سریع تکنولوژیکی و تحولات اقتصادی مرتباً در حال افزایش است تأکید کرد: از این رو ضرورت هماهنگی مستمر بین نظام آموزشی و بازار کار بیش از پیش محسوس است. به همین خاطر یکی از وظایف اساسی نظام آموزش عالی فراهم کردن شرایطی است که در آن نیرو‌های تحصیلکرده بتوانند از دانش و توانایی‌هایی برخوردار شوند که با نیاز‌های متغیر و نوین اقتصادی و صنعتی متناسب باشد.

او خطاب به حاضرین با تأکید بر اعتلا و ارتقای آموزش‌های عالی فنی و حرفه‌ای و مهارتی با عنوان اینکه ۸۰ تا ۹۰ % جوانان در اروپا، امریکا، ژاپن و کشور‌های جنوب شرقی آسیا آموزش‌های مهارتی را انتخاب می‌کنند بیان داشت: من معتقدم چالش پیش روی آموزش عالی کشور این است که بخش‌های رسمی آموزش در ایران رو به افزایش، ولی بخش‌های غیر رسمی آموزش مهارت رو به کاهش است و رویکرد نامناسب عمومی و استقبال خارج استاندارد جهانی از تحصیلات اکادمیک دانشگاهی همراه می‌باشد بنابراین باید به این باور برسیم که با افزایش سطوح مدارک دانشگاه کار آفرین نخواهد شد.

صالحی عمران ادامه داد: یکی از مسائل نظام‌های آموزش عالی این است که چگونه گستره شایستگی‌ها ومهارت‌های مربوط به کار را تشخیص دهند و در برنامه‌های آموزشی ودرسی ارائه کنند تا بدین‌ترتیب زمینه‌ای مناسب برای اشتغال و کارافرینی فراهم آورند که شایستگی‌های کلیدی، مهارت‌های اشتغال پذیری، مهارت‌های اساسی از راهکار‌های اصلاحات آموزشی در توسعه منابع انسانی قلمداد می‌شود.

رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای افزود: توجه به نیاز‌های آموزشی بنگاه‌های کوچک (SME) و متوسط اقتصادی در کشور می‌تواند فرصت‌های اشتغال بیشتری فراهم کند. 

صالحی عمران در پایان یادآور شد:  اصلاح تصورات فرهنگی ذینفعان از آموزش عالی، شناخت نظام تولید، بازار کار و اشتغال، ظرفیت‌های جدید، مطالعه آینده کار در ایران و اصلاحات آموزشی و مهارت آموزی و صلاحیت محور کردن آموزش عالی از جمله فعالیت‌هایی است که می‌توان در زمینه توسعه کمی و کیفی سرمایه انسانی انجام داد.

انتهای پیام/