چیدن طلا از معادن ارغوانی/ خزان خاوران، بهار زعفران است

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند، پاییز که فرا می‌رسد، کشاورزان خراسان جنوبی خوشحال و شادمان می‌شوند، زیرا می‌توانند محصولات خود از جمله زعفران را برداشت کنند.

چادری گُل گُلی و ارغوانی رنگ بر سر خاوران کشیده شده و نوید روز‌های طلایی برداشت را به زعفران کاران می‌دهد.

چهره خورشید نمایان نشده، زحمت کشان زعفران کار از خواب شیرینشان بیدار شده و راهی می‌شوند تا گل امید را از مزارع زعفران برداشت کنند.

پیچیدن عطر طلای سرخ در خراسان جنوبی

کشاورزان خراسان جنوبی این روز‌ها مشغول برداشت طلای سرخ کویر یا همان زعفران که محصول استراتژیک این استان لقب گرفته هستند.

درودی یکی از کشاورزان زعفران کار قاینی می‌گوید: حدود یک ساعت قبل از طلوع آفتاب به مزرعه می‌آییم و به کار برداشت زعفران مشغول می‌شویم.

او ادامه می‌دهد: از جمله دلایلی که سبب می‌شود زعفران قائنات عطر و طعم بسیار خوبی داشته باشد، چیدن گل‌های آن در هنگام صبح است.

درودی عنوان می‌کند: ما محصولمان را به بازار قاین می‌بریم، اما از آن جا به سایر شهر‌ها از جمله تهران، مشهد و حتی خارج از کشور ارسال می‌شود؛ هر چند که قیمت محصول پایین است و زعفران را به صورتی که مقرون به صرفه است به فروش نمی‌رسانند.

قدمت کاشت زعفران در خراسان جنوبی به ۷۰۰ سال پیش بر می‌گردد؛ زعفران این استان به علت برداشت گل قبل از طلوع آفتاب و برداشت غنچه قبل از باز شدن از کیفیت، عطر و قدرت رنگ دهی بالایی برخوردار است که مشتریان زیادی در آلمان، اسپانیا و کشور‌های حاشیه خلیج فارس دارد.

زعفران در ایران در سه استان خراسان رضوی، شمالی و جنوبی و همچنین استان‌های یزد، کرمان، گیلان و مازندران کشت می‌شود، اما عطر و طعم زعفران خراسان جنوبی شهرت جهانی دارد و این استان پیشتاز و پرچم دار تولید بهترین زعفران در جهان است و به همین سبب شهرستان قائنات پایتخت زعفران جهان است.

کرونا، سختی و کاهش تولید

هر ساله با شروع فصل برداشت زعفران عده زیادی در خراسان جنوبی برای چیدن و پَر کردن گل‌های ارغوانی رنگ آن پای کار می‌آمدند و از این طریق کسب درآمد می‌کردند که با شیوع کرونا دورهمی‌هایی که به این منظور به راه می‌افتاد تعطیل شد و این امر سبب مشکل شدن فرآیند گل چینی و پَر کردن آن برای کشاورز شد.

از سوی دیگر امسال بنا به دلایلی از جمله خشکسالی میزان تولید این محصول کاهش یافته که این موضوع می‌تواند برای کشاورزان نگران کننده باشد.

رضایی مدیرامور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی سطح زیرکشت پارسال زعفران در استان را ۱۷ هزار و ۱۵۲ هکتار اعلام کرد و گفت: امسال حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هکتار توسعه سطح زیرکشت زعفران در استان داشتیم.

او از پیش بینی کاهش ۲۰ درصدی تولید زعفران امسال در مقایسه با پارسال خبر داد و افزود: پیش بینی می‌شود امسال ۵۶ تن زعفران از مزارع کشت زعفران استان برداشت شود.

رضایی کاهش بارندگی در ماه‌های اسفند و فروردین، افزایش شوری خاک، گرمای هوا و افت کیفیت آب و خاک را از علل کاهش تولید زعفران در استان برشمرد.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی تعداد بهره برداران این بخش در استان را ۳۲ هزار و ۲۸۲ خانوار اعلام کرد و ادامه داد: هم اکنون ۶ تعاونی در زمینه تولید زعفران در استان فعالیت می‌کنند.

او اظهار کرد: بیشترین سطح کشت زعفران در خراسان جنوبی به شهرستان قاین اختصاص دارد و پارسال ۷۰ تن زعفران از اراضی خراسان جنوبی برداشت شد.

به گوش رسیدن زمزمه طلایی‌ شدن ارزش زعفران

قیمت زعفران در سال‌های گذشته آنقدری نبوده است که کشاورزان را راضی کند و سبب شود تا آن‌ها بتوانند سود واقعی دسترنج خود را دریافت کنند؛ اما از زمان برداشت زعفران امسال، زمزمه‌هایی مبنی بر افزایش محسوس قیمت گل زعفران و زعفران خشک شنیده می‌شود.

دروگر زعفران کار زیرکوهی می‌گوید: پارسال زعفران دختر پیچ با قیمت کیلویی شش میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۷ میلیون و زعفران نگین کیلویی ۱۱ تا ۱۵ میلیون تومان به فروش می‌رسید.

او ادامه می‌دهد: قیمت هر کیلوگرم زعفران نگین امسال به ۲۶ میلیون تومان و قیمت هر مثقال زعفران به ۱۲۰ هزار تومان رسیده است.

دروگر بیان می‌کند: پارسال هر کیلوگرم گل زعفران تازه را با قیمت ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان از کشاورزان خریداری می‌کردند که این قیمت در حال حاضر به ۲۰۰ هزار تومان رسیده است.

زعفران کار زیرکوهی تصریح می‌کند: امسال قیمت هر کیلوگرم گل زعفران تازه از ۵۰۰ هزار تومان در زعفران کشت تربت حیدریه شروع شد و به تدریج با افزایش برداشت در آن مناطق و استان خودمان، به کیلویی ۲۰۰ تا ۲۲۰ هزار تومان رسیده است.

او عنوان می‌کند: اکنون قیمت زعفران با میزان زحمت کشاورز برابری می‌کند، اما اگر قیمت پایین‌تر بیاید باز هم باعث دلسردی کشاورز و تولید کمتر زعفران در سال‌های بعد می‌شود.

شاید برداشت زعفران یک سوم شود

پارسال عوامل متعددی دست به دست هم داد تا امسال تولید زعفران کاهش یابد، اما به نظر می‌رسد اگر قیمت زعفران در همین سطح باقی بماند، انگیزه کشاورزان نیز برای کشت افزایش یابد و سال آینده شاهد افزایش تولید این محصول استراتژیک باشیم.

دروگر زعفران کار زیرکوهی می‌گوید: عواملی مانند بارندگی بسیار کم در سال‌های گذشته و ناچیز بودن قیمت زعفران نسبت به ارزش آن، باعث شده بود که کشاورزان در سال‌های گذشته میلی برای افزایش سطح زیرکشت زعفران نداشته باشند و همین موضوع باعث کشت کم و افزایش قیمت زعفران شده است که منطقی نیز است.

او ادامه می‌دهد: پیش بینی می‌شود در منطقه زیرکوه امسال یک سوم پارسال برداشت زعفران داشته باشیم.

دروگر عنوان می‌کند: اگر قیمت زعفران همینطور باقی بماند به احتمال خیلی زیاد امسال سطح کشت زعفران بسیار بالاتر می‌رود و برای سال آینده میزان تولید و برداشت زعفران بیشتر خواهد شد.

احتشام رئیس شورای ملی زعفران نیز در خصوص میزان برداشت زعفران در خراسان جنوبی گفت: امسال میزان برداشت محصول در استان کاهش ۳۰ تا ۳۵ درصدی دارد.

دست دولت بر سر کشاورز با طرح خرید حمایتی زعفران

امسال دولت نیز با اجرای طرح خرید حمایتی زعفران به کمک کشاورزان آمده و در صدد است تا با خرید زعفران از زعفران کاران، کسب سود را برای آن‌ها تضمین کند و دست دلال را از این حوزه کوتاه کند.

قوسی رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: امسال در طرح خرید حمایتی زعفران در کشور مجری طرح، صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی در خراسان جنوبی است و برای خرید زعفران هزار میلیارد تومان ابلاغ شده است.

او افزود: در این طرح سه استان خراسان رضوی، جنوبی و شمالی هستند که سهم تسهیلات هر استان به میزان خرید در آن استان بستگی دارد.

بیشتر بخوانید

• ارزش زعفران طلایی‌تر شد
• تولید عصاره زعفران برای اولین بار در خراسان جنوبی/ بورسی شدن زعفران، راهی برای حمایت از کشاورزان است
• ارائه تسهیلات ۵۰ میلیون تومانی به خرده زعفران کاران

قوسی با اشاره به اینکه طرح خرید حمایتی زعفران از اول آبان آغاز شده است عنوان کرد: پیش بینی شده در این طرح ۲۰۰ تن زعفران خشک از کشاورزان خریداری شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: در این طرح هر کیلوگرم زعفران نگین با قیمت ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، شبه نگین ۱۶ میلیون تومان، پوشال مرغوب ۱۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، پوشال معمولی ۱۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و زعفران دسته هر کیلوگرم ۱۱ میلیون تومان خریداری می‌شود.

قوسی افزود: بانک عامل موظف است نسبت به پرداخت مبلغ تسهیلات به حساب کشاورزان زعفران کار معرفی شده توسط مجری طرح حداکثر ظرف مدت ۵ روز اقدام کند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی تصریح کرد: این تسهیلات بسته به شرایط و نیاز تا ۵ هزار میلیارد تومان هم قابل افزایش است.

طرح خرید حمایتی زعفران که از اول آبان ماه آغاز شده است، تا سه ماه و تا پایان دی ماه ادامه دارد.

اختصاص هزار میلیارد تومان اعتبار برای خرید زعفران

۲۵ مهر ماه بود که جلسه برنامه ریزی خرید حمایتی محصولات کشاورزی زرشک و زعفران در استان به ریاست استاندار برگزار شد و برنامه‌هایی برای حمایت از کشاورزان حوزه محصولات استراتژیک استان طرح و درباره آن‌ها گفتگو شد.

ملانوری استاندار خراسان جنوبی در این جلسه گفت: هزار میلیارد تومان منابع اعتباری برای خرید زعفران کشاورزان در نظر گرفته شده که از طریق صندوق حمایت بخش کشاورزی توزیع خواهد شد.

او افزود: صندوق حمایت بخش کشاورزی مراکزی را در ۵ نقطه استان برای خرید زعفران در نظر گرفته است.

ملانوری با تأکید بر این که قیمت گذاری خوبی برای زعفران صورت گرفته، ادامه داد: بر اساس کیفیت و نوع محصول از ۱۱ میلیون تا ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم زعفران تعیین شده است.

استاندار خراسان جنوبی اظهار کرد: وجه تمام شده ۵ روز بعد از تحویل زعفران به کشاورزان پرداخت می‌شود.

زعفران سوغات خاوران به بورس

زعفران کار برای کاشت، داشت و برداشت زعفران هزینه می‌کند، اما نوبت به فروش محصول که می‌رسد نتیجه زحمات او به صورت فله‌ای در اختیار دلالان قرار گرفته و در نهایت در خارج از مرز‌ها با کمترین ارزش و قیمت فروخته می‌شود.

یکی از کشاورزان زعفران کار فردوس می‌گوید: ۲ هکتار زمین زیرکشت زعفران دارم و هر ساله با مشکل فروش گل زعفران مواجه بودم.

او ادامه می‌دهد: نه تنها من بلکه سایر زعفران کاران فردوسی نیز با این مشکل رو به رو بودیم و نمی‌توانستیم زعفران با کیفیت را به بازار عرضه کنیم.

اما مدتی است که زعفران خراسان جنوبی به بورس راه یافته که امید است با این اتفاق روز‌های طلایی پیش روی زعفران کاران قرار گیرد.

احتشام رئیس شورای ملی زعفران با اشاره به بورسی شدن زعفران گفت: این اتفاق یک امر مبارک و خوب است که در جهت حمایت از کشاورزان و به منظور ذخیره بهداشتی زعفران صورت گرفته است.

او افزود: بورسی شدن زعفران چندین مزیت از جمله حفظ کیفیت زعفران به دلیل نگهداری بهداشتی در انبارها، شفافیت قیمت و سپرده شدن کالا برای کشاورز دارد.

احتشام با بیان اینکه زعفران‌های موجود در بورس از بهترین کیفیت برخوردار است، تصریح کرد: این امر منجر به تشکیل زنجیره ارزش می‌شود.

فرآوری، مسیر پرچمداری خراسان جنوبی در حوزه زعفران

خراسان جنوبی که پرچم دار تولید زعفران در جهان بوده و پایتخت طلای سرخ هم در این استان قرار دارد، محصول مرغوبی را به بازار عرضه می‌کند و برای معرفی هر چه بهتر زعفران به جهان باید اقدامات مختلفی را انجام داد.

با وجود اینکه زعفران خراسان جنوبی از کیفیت و طعم عالی برخوردار است، نبود فرآوری باعث شده تا سود واقعی این محصول به جیب خارجی‌ها برود.

محصولاتی که به صورت خام به بازار عرضه می‌شوند، سودآوری بسیار پایینی دارند و زعفران نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ در صورتی که به دنبال کسب سود بیشتر از فروش زعفران هستیم، باید روی فرآوری این محصول تمرکز کنیم.

در یکی از واحد‌های تولید فرآورده‌های زعفران در خراسان جنوبی، محصولات متعددی تولید می‌شود که می‌تواند ارزش افزوده زیادی را برای زعفران به وجود بیاورد.

احتشام رئیس شورای ملی زعفران در خصوص فرآوری طلای سرخ در خراسان جنوبی عنوان کرد: در واحد فرآوری تروند، چندین محصول از زعفران تولید می‌شود.

او افزود: نوشیدنی زعفران یکی از این محصولات است که در طعم‌های متفاوت تولید می‌شود و قرص جوشان، آدامس و پودر زعفران نیز در حال تولید است.

احتشام بیان کرد: یکی از جدیدترین محصولات این واحد تولیدی، استرکت یا عصاره زعفران با تولید در شرایط سرد است که برای اولین بار تولید می‌شود.

او در خصوص مشکلات حوزه زعفران گفت: هزینه‌های بسته بندی افزایش بسیار زیادی داشته و این امر سبب دلسردی صاحبان واحد‌های تولیدی شده است.

احتشام اظهار کرد: مشکلی که در حال حاضر در حوزه زعفران وجود دارد، تصمیم گیری‌های غلطی است که انجام می‌شود و کوتاهی‌هایی نیز در این زمینه صورت می‌گیرد.

رئیس شورای ملی زعفران تصریح کرد: در دولت قبل طرح جامع جهش تولید زعفران تدوین و تحویل دولت شد، اما برگشت داده شد و دوباره در حال ارائه این طرح هستیم.

برای رونق بازار طلای سرخ چه باید کرد؟

فصل برداشت زعفران در خراسان جنوبی در حالی آغاز شده است که شواهد نشان از تکان خوردن قیمت این محصول استراتژیک دارد و بوی افزایش قیمت به مشام بازار طلای سرخ می‌رسد.

براساس گفته مسئولین و کشاورزان، امسال میزان تولید زعفران به یک سوم پارسال کاهش یافته است، اما دولت برنامه‌های متفاوتی از جمله خرید حمایتی زعفران را در دستور کار قرار داده تا بتواند از کشاورز حمایت کرده و دست دلالان را از بازار این محصول کوتاه کند.

با وجود تولید ۵ فرآورده از این ادویه سرخ رنگ در خراسان جنوبی، اما رها بودن و بازار عرضه فله‌ای آن سبب شده است تا این محصول گرانبها به جای فروش گرمی و مثقالی به صورت کیلویی به فروش برسد و روز به روز نه تنها از ارزش و اعتبار این گوهر ارزشمند کاسته شود و ارزش افزوده واقعی محصول نصیب تجار و زعفرانکاران کشور نشود بلکه همه مزایای تجاری و بازاریابی آن در جیب تجار خارج از کشور قرار گیرد و تجار ایرانی فقط در نقش واسطه خرید از کشاورزان و انتقال به خارج از کشور ظاهر شوند.

بنابراین ضروری به نظر می‌رسد که مسئولین ذی ربط در حوزه فرآوری زعفران قدم‌های محکمی برداند تا شاهد ارزآوری آن برای کشور، رسیدن سود واقعی به دست کشاورز و ارتقای زعفران به جایگاه واقعی آن باشیم.

گزارش از زهرا رضایی

انتهای پیام/ ر