فهرست موادغذایی مجاز و غیرمجاز در بوفه مدارس

در ابلاغیه معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش‌وپرورش به مدیران کل آموزش‌وپرورش استان‌های کشور آمده است که با توجه به بیانات مقام معظم رهبری در راستای توجه بیش از پیش به دانش آموزان و آینده سازان کشور و همچنین بر اساس ابلاغیه اجرایی وزیر آموزش و پرورش در تاریخ ۱۵ شهریور ۱۴۰۱ با موضوع انتقال مدیریت و مسئولیت پایگاه بهداشت و تغذیه سالم مدارس (بوفه) به معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش، به منظور ارتقای تأمین بخشی از انرژی، پروتئین و مواد مغذی مورد نیاز، ارائه مواد غذایی سالم و جلوگیری از عرضه مواد غذایی کم‌ارزش تغذیه‌ای به آن ها، تهیه و تنظیم شده است.

به منظور ارتقای سلامت تغذیه‌ای و ترویج فرهنگ تغذیه سالم در دانش‌آموزان این دستورالعمل باید در کلیه مدارس دولتی و غیردولتی اعم از ابتدایی، متوسطه اول و دوم اجرایی شود.

بر اساس این دستورالعمل، سیاست‌گذاری و تعیین خط‌مشی‌های اجرایی پایگاه‌های بهداشت و تغذیه سالم، هماهنگی و برنامه‌ریزی به منظور برگزاری کارگاه‌های تخصصی و نشست‌های آموزشی و توجیهی مورد نیاز، هماهنگی و تسهیل در عملکرد پایگاه‌های تغذیه سالم مدارس، صدور گواهی و مجوز پایگاه بهداشت و تغذیه سالم با امضای معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش استان پس از بازدید از مدارس متقاضی و تأیید کلیه شرایط موجود، جلب مشارکت خیرین، نهادهای دولتی و مردمی برای تجهیز پایگاه بهداشت و تغذیه سالم مدارس و برگزاری دوره صلاحیت‌های حرفه‌ای متصدی مسئول فروش در پایگاه بهداشت و تغذیه سالم بر اساس سرفصل‌های ارسالی از دفتر سلامت و تندرستی برعهده وزارت آموزش‌وپرورش است.

همچنین اخذ مجوزهای لازم از آموزش‌وپرورش، نظارت مستمر بر رعایت دستورالعمل پایگاه بهداشت و تغذیه سالم در مدرسه، همکاری لازم با کارشناسان بهداشت محیط و تغذیه مراکز خدمات جامع سلامت، نظارت هر چه بیشتر بر پایگاه بهداشت و تغذیه سالم از نظر بهداشتی و عرضه مواد غذایی مجاز طبق دستورالعمل ابلاغی، نصب گواهی و مجوز در محل پایگاه بهداشت و تغذیه سالم مدارس و نصب گواهی / کارت تندرستی متصدی پایگاه، فروشنده، آشپز و ... در محل پایگاه بهداشت و تغذیه سالم مدارس جزو وظایف مدیر مدرسه ذکر شده است.

همچنین تاکید شده است که مدیر آموزشگاه، مسئول اصلی پایگاه بهداشت و تغذیه سالم مدرسه است و تصمیم‌گیری در مورد نحوه اداره پایگاه با مسئولیت مستقیم وی است. بدیهی است در صورت عدم دریافت مجوز، مسئولیت با مدیر مدرسه بوده و مطابق با قانون رسیدگی به تخلفات اداری به موضوع رسیدگی می‌شود.

بهداشت مواد غذایی سرد یا گرم

میوه، سبزی و صیفی‌هایی که به صورت خام مصرف می‌شوند، باید مطابق دستورالعمل‌های مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش به دقت شسته و گندزدایی شوند.

محصولات غذایی بسته‌بندی شده باید از تولیدات کارخانجات معتبر تهیه و دارای پروانه ساخت، سری ساخت، تاریخ تولید و مصرف باشد (نشان سیب سلامت از سازمان غذا و دارو).

غذا باید در محلی تمیز و عاری از گرد و خاک، مگس، حشرات و جانوران موذی نگهداری شوند.

غذاهای خام و پخته را باید در یخچال جدا از هم در ظروف درب دار نگهداری کرد و با هم مخلوط نشود.

غذاهای پخته شده نباید بیش از نیم ساعت خارج از یخچال نگهداری شوند.

در تهیه غذا از نمک یددار تصفیه شده که دارای پروانه ساخت از وزارت بهداشت و به مقدار کم استفاده شود.

از بسته‌بندی و عرضه مواد خوراکی در کاغذهای باطله، روزنامه و کیسه‌های پلاستیکی مصرف شده و رنگی اکیدا خودداری شود.

در صورت استفاده از ظروف یک‌بار مصرف، این ظروف باید مخصوص مواد غذایی گرم یا سرد باشند.

غذا از زمان پخت تا هنگام توزیع باید کاملا داغ باشد.

در مدارسی که امکان پخت غذا نباشد و غذا توسط مسئولین مدرسه از مراکز پخت غذا تهیه می‌شوند، وضعیت بهداشتی مراکز پخت و شرایط حمل و نقل غذا باید مطابق با دستورالعمل اجرایی بازرسی بهداشتی از مراکز تهیه، تولید، توزیع، نگهداری، حمل ونقل و فروش مواد خوردنی و آشامیدنی به شماره ۱۸۰۳۹۲۰۹ معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد.

در مورد این نوع غذاها به نکات زیر نیز توجه شود :

کم‌نمک باشد.

کم‌چرب باشد و روغن به‌کار رفته، اسید چرب ترانس کمتر از دو درصد داشته باشد.

کم‌قند باشد.

غذا در حجم مناسب سرو شود.

غذا در ظروف یک‌بار مصرف مناسب توزیع شود.

از توزیع نوشابه‌های گازدار، ماء‌الشعیر و دلستر همراه با غذا یا مجزا خودداری و به جای آن ها آب آشامیدنی سالم و دوغ بدون گاز و کم نمک عرضه شود.

خرید و سفارش غذا از مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی بیرون‌بر توسط دانش‌آموزان یا والدین آن ها به‌صورت جمعی یا انفرادی ممنوع است.
هدف اصلی از تنظیم اقلام مجاز در پایگاه‌های تغذیه سالم، مصرف مواد غذایی با ارزش تغذیه‌ای بالا است و از محصولاتی در پایگاه‌های تغذیه سالم استفاده شود که دارای نشانگرهای رنگی تغذیه‌ای و ترجیحا نشانگر سبز رنگ باشند. این محصولات باید به تأیید واحد بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی برسد.

ترغیب برای عرضه محصولات فوق در پایگاه‌های تغذیه سالم مدارس صورت گیرد و عرضه بیسکویت، کیک و کلوچه در اولویت آخر باشد.
تذکر: جدول فهرست مواد غذایی قابل عرضه در پایگاه تغذیه سالم و جدول مواد غذایی که عرضه آن در پایگاه تغذیه سالم غیرمجاز است، باید در محل مناسب و در معرض دید دانش‌آموزان و کارکنان مدارس نصب شود.