تاثیر آزادی پول‌های بلوکه‌شده بر اقتصاد ایران چیست؟

هفته گذشته بود که احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی از مذاکرات برای آزادسازی منابع بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی خبر داده بود. با انتشار این خبر، ارز در بازار غیر‌رسمی عقبگرد کرد. نحوه تعیین قیمت در بازار غیر‌رسمی این‌گونه است که نرخی به‌عنوان پایه تعیین و بر آن اساس معاملات آغاز می‌شود، اما بررسی بازار ارز در دو روز گذشته این‌طور بود که از نرخ پایه نیز کمتر شده است.

در واقع تقاضای ارز اکنون به پایین‌ترین حد خود برای سرمایه‌گذاران رسیده و کسانی اکنون در این بازار مشغول به کار هستند که نیاز ارزی دارند. فرآیند اجرای توافق ایران و آمریکا برای تبادل زندانیان و همچنین آزادسازی تمام پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی آغاز شده است.

بر اساس گزارش‌ها در این فرآیند قرار است ابتدا پول‌های ایران در کره از واحد وون (واحد پول کره جنوبی) به یورو تبدیل شود که این مهم انجام شده و در ادامه بناست که به حسابی در قطر واریز شود تا در اختیار ایران قرار گیرد. بررسی عملکرد اقتصاد ایران در سال‌های پس از تحریم یکجانبه از سوی آمریکا و در زمان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ نشان می‌دهد تورم حاصل شده ناشی از نوسانات نرخ ارز بوده است؛ به این صورت که ابتدا نرخ ارز افزایش یافته و پس از آن قیمت سایر کالا‌ها روند صعودی به خود گرفتند و به‌دنبال این موضوع تورم به اقتصاد تحمیل شده و این چرخه باطل سال‌ها ادامه داشت.

برخی کشور‌های صنعتی بزرگ نیز تورم را تجربه می‌کنند که بررسی داده‌های اقتصادی آن‌ها نشان می‌دهد تورم ناشی از تقاضا بوده، اما در ایران طی پنج سال گذشته نوسانات ارزی عامل اصلی تحریک تقاضا بوده و تورم ایجاد کرده است. از این‌رو نقش ارز در بازار بسیار مهم تلقی می‌شود و ثبات نرخ در این زمینه می‌تواند بازار‌های دیگر را نیز آرام کند. حالا خبر رسیده که قرار است شش میلیارد دلار ارز در اختیار ایران قرار بگیرد. ایران نیز تصمیم دارد از این ارز برای واردات کالا‌های اساسی بهره ببرد، البته این رقم برای واردات کالا‌های اساسی کافی نیست، اما می‌تواند فشار درآمدی دولت را کاهش دهد. 

تنظیم بازار

قرار است ارز آزاد شده برای واردات کالا‌های اساسی صرف شود. در واقع همه مردم می‌توانند از آن منتفع شوند. نکته‌ای که اهمیت دارد چگونگی رفتار با ارز‌های آزاد شده است. از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم، دولت درآمد و هزینه‌های ارزی را مدیریت کرد. از آنجا که رشد نقدینگی در کشور وجود داشت باعث ایجاد تورم‌هایی شد که افزایش نرخ ارز را رقم زد. از این‌رو بانک مرکزی تصمیم گرفت تقاضا را وارد کانال رسمی کند. حالا که این ارز در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته به نظر می‌رسد باید در هزینه‌کرد آن مدیریت را در اولویت قرار دهد و از رفتار هیجاناتی خودداری کند.

اکنون اقتصاد ایران نرخی که معامله می‌شود را پذیرفته و نوسانات هیجانی باعث بر هم ریختن بازار‌های دیگر خواهد شد. در هفته گذشته اخبار مربوط به موضوع انحلال کانون صرافان همچنان بر بازار ارز اثر داشت و معامله‌گران این موضوع را عامل اصلی کاهش قیمت دلار دانستند تا مبادا کانون صرافان ادعایی مبنی بر مدیریت بازار ارز داشته باشند. در هفته سوم مرداد قیمت دلار همواره در کانال ۴۹ هزار تومانی نوسان داشت، اما این اسکناس در رفت و برگشت‌های محدود به خواست سیاست‌گذار اکتفا کرد و با بازدهی منفی بسته شد. این اسکناس هفته گذشته در کانال ۴۹ هزار تومانی ماند و با روند الاکلنگی در محدوده ۴۹ هزار و ۴۰۰ تا ۴۹هزار و ۷۰۰ تومانی نوسان داشت. پنجشنبه نیز این اسکناس با همان قیمت ۴۹ هزار و ۶۵۰ تومانی روز چهارشنبه گذشته معامله شد. 

مسکن آرام شد

بازار مسکن اکنون مدتی است در آرامش به سر می‌برد. در واقع تقاضا در این بخش واقعی شده و دلالان از آن فاصله گرفتند. برخی کارشناسان بازار مسکن بر این باورند نقش دلالان و سوداگران در این بازار کمرنگ شده که این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد. مهم‌ترین عامل نرخ ارز است. زمانی که نرخ ارز روند افزایشی به خود می‌گیرد، افرادی که دارای سرمایه زیاد هستند وارد بازار مسکن می‌شوند. به این دلیل که در میدان تورم، مسکن دیرتر از بازار‌های مالی رشد می‌کند. ارز‌های آزاد شده بر بازار مسکن نیز تاثیر می‌گذارد. زمانی که فشار هزینه برای دولت کاهش یابد، می‌تواند از بخش‌هایی مانند مسکن نیز حمایت کند. 

ترمز گرانی خودرو کشیده شد

کاهش نرخ ارز در بازار غیررسمی تلگرامی نیز مشهود بود. طی هفته‌های گذشته نرخ دلار در پایه ۴۸ تا ۴۹هزار تومان معامله می‌شد، اما در روزی که خبر توافق برای آزادسازی ارز‌های بلوکه‌شده ایران منتشر شد، ۱۰۰۰تومان روند نزولی را شاهد بودیم. با توجه به کاهش انتظارات تورمی، به نظر می‌رسد آزادسازی منابع ارزی بر بازار خودرو نیز تاثیرات کاهشی داشته باشد، به‌خصوص این‌که در بازار خودرو نیز دولت خبر از واردات خودرو‌های کارکرده در چند هفته آینده را داده است. این مسأله در شرایطی که بازار خودرو شرایط مناسبی را تجربه می‌کند، می‌تواند باعث چانه‌زنی بیشتر و به نفع خریداران مصرفی تمام شود.

در بازار سرمایه نیز پیش‌بینی می‌شود آزادسازی منابع بلوکه‌شده تاثیرات مثبتی داشته باشد. صنایع ریالی پتانسیل رشد دارند و بازار سرمایه قطعا برنده ثبات و کاهش تنش‌های بین‌المللی است. همچنین مسأله تاثیرگذار دیگر که به رشد بورس منجر خواهد شد، اصلاح مصوبه نرخ خوراک در آینده است. وزیر اقتصاد اخیرا در پاسخ به سؤالی درباره تعیین تکلیف مصوبه نرخ خوراک، گفت: مصوبات مجلس در این باره به‌تازگی به دولت رسیده تا هیات‌وزیران در جلسه هفته آینده اصلاحیه را انجام دهد و دوباره به مجلس ارسال کند.

کاهش نرخ طلا 

این روز‌ها قیمت دلار تحت تاثیر اقدامات بازار روند کاهشی دارد و در دو روز اخیر هم سیگنال‌های سیاسی احتمالا روند نزولی را تشدید می‌کند. قیمت طلا و سکه این روز‌ها در مجموع روند کاهشی دارد. کارشناسان اقتصادی معتقدند که رکود در بازار طلا و اقدامات بازارساز برای کنترل قیمت دلار به روند کاهشی و گاه ثبات در بازار طلا منجر شده است. بازار طلا و سکه در هفته‌ای که گذشت بازدهی منفی داشته است؛ به گونه‌ای که بازدهی طلا در هفته اخیر افت ۱.۶۵درصدی داشت.

منبع: جام جم