ماهواره اسرائیلی را ایرانی جا زده‌اند؟

رئیس جمهور ابتدای این هفته و به مناسبت مراسم روز ملی فناوری فضایی از نمایشگاه آخرین دستاورد‌های فضایی کشور بازدید کرد. در این نمایشگاه ماهواره ظفر ۲، نمونه پروازی ماهواره ناهید ۲ و نمونه پروازی بلوک انتقال مداری سامان ۱ به عنوان آخرین دستاورد‌های حوزه فضایی کشور معرفی شدند. طبق گزارش‌ها، در دو هفته اخیر همچنین ماهواره مهدا روی ماهواره‌بر سیمرغ و ماهواره ثریا با ماهواره‌بر قائم در مدار زمین قرار گرفتند.

در اخبار منتشر شده از تولید یا پرتاب ماهواره دیگری سخنی گفته نشده، با این حال یک تصویر از حضور رئیس‌جمهوری در نمایشگاه، مورد توجه کاربری با عنوان Tal Inbar قرار گرفت که خود را محقق مستقل موشک و فضا و پژوهشگر موسسه MDAA معرفی کرده است. وی در توئیتی نوشته است: «ایران از ماهواره‌ای اسرائیلی برای ارائه ماهواره خود به رئیس جمهوری اسلامی ایران استفاده کرد. ماهواره مورد نظر «تک‌سار» است که IAI (صنایع هوافضای اسرائیل) ساخته و ارائه آن مربوط به سال ۲۰۰۸ است.»

اندکی بعد حساب کاربری اسرائیل به فارسی، وابسته به این رژیم با اشاره به پیام بالا مدعی شد جمهوری اسلامی سعی کرده ماهواره اسرائیلی تک‌سار را که صنایع هوافضای اسرائیل ساخته به عنوان ماهواره ایرانی قالب کند.

پرسشی که مطرح است این که ادعا‌های مذکور چقدر با واقعیت انطباق دارد؟

درباره ماهواره اسرائیلی تک‌سار

ماهواره TecSAR که با نام‌های پولاریس و اوفک-۸ نیز شناخته می‌شود، ماهواره جاسوسی متعلق به رژیم صهیونیستی و مجهز به رادار دهانه ترکیبی است که شرکت اسرائیلی التا سیستمز ساخته و در ۲۱ ژانویه ۲۰۰۸ به فضا پرتاب شده است.

SAR مخفف Synthetic-aperture radar به معنای رادار با دیافراگم مصنوعی، شکلی از رادار است که برای ایجاد تصاویر دوبعدی یا بازسازی سه بعدی از اشیاء استفاده می‌شود. SAR از حرکت آنتن رادار روی منطقه هدف استفاده می‌کند تا وضوح فضایی بهتری نسبت به رادار‌های متداول اسکن پرتو ثابت ارائه کند و معمولا روی یک سکوی متحرک مانند هواپیما یا فضاپیما نصب می‌شود. این نوع از فناوری مورد استفاده برخی کشور‌ها بوده و رژیم اسرائیل هم نوعی از آن را به نام تِک‌سار تولید و بهره‌برداری کرده است.

آیا ایران فناوری SAR را در اختیار دارد؟

سال گذشته در نمایشگاه روز ملی فناوری فضایی کشور تصاویری از یک مدل ماهواره SAR منتشر شد.

چند روز بعد مشرق‌نیوز مدعی شد گام‌های پیش‌نیاز رسیدن به یک ماهواره حامل محموله «رادار روزنه مصنوعی» یا سار، تکمیل شده و روز ملی فناوری فضایی در سال ۱۴۰۱، شاهد نمایش یکی از محصولات کامل شده از این فناوری مهم بود. همچنین برخی از مقدمات اصلی ارسال یک ماهواره مجهز به رادار SAR، در ماهواره‌های پرتاب شده تا به امروز آزمایش شده است.

به نوشته این تارنما، «پاییز سال ۱۴۰۰ و در خلال بازدید رئیس جمهور از نمایشگاه دستاورد‌های صنعت فضایی، تصویری منتشر شد که رسما نخستین ماهواره تصویربرداری SAR ایرانی با رزولوشن متوسط را به نمایش گذاشته بود. این ماهواره به نام «سریر» توسط گروه فضایی صاایران وابسته به وزارت دفاع تولید شده بود.»

آن گونه که در این گزارش و تصاویر منتشر شده آمده، ایران نمونه اولیه ماهواره سار را ساخته، اما خبری از اعلام رسمی پرتاب این ماهواره و استفاده عملیاتی از آن منتشر نشده است.

آخرین خبر در این زمینه را حسن سالاریه معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فضایی ایران در نشست خبری هفته جهانی فضا بیان کرده است؛ او از آغاز طراحی و ساخت ماهواره سنجشی در کلاس راداری خبر داده و یادآور شده کشور در حوزه ماهواره‌های سار، توانمندی‌هایی دارد. ماهواره سار یک نوع ماهواره راداری است که کار طراحی و ساخت آن آغاز شده و با اجرای این طرح کشور صاحب ماهواره‌های سنجشی از جنس رادارای خواهد شد.

ماجرای تصویر ماهواره اسرائیلی در نمایشگاه هوافضا چه بود؟

اما تصویری که مورد توجه اکانت اسرائیلی قرار گرفت چیست؟ همچنان که اشاره شد روز شنبه ۱۴ بهمن‌ماه، رئیس‌جمهوری از نمایشگاه آخرین دستاورد‌های فضایی کشور دیدن کرد. در یکی از تصاویر این نمایشگاه، حسن سالاریه رئیس سازمان فضایی ایران در حال نمایش نموداری است که ظاهرا برنامه‌های آتی این سازمان را نشان می‌دهد.

در این تصویر ماهواره‌های پارس ۲، ۳ و ۴، راد ۱ تا ۳، ناهید ۳ تا ناهید ۵ و سامان ۲ تا ۴ در یک نمودار زمانی دیده می‌شود که ردیف بالای آن سال‌های ۱۴۰۴ تا ۱۴۱۰ را نشان می‌دهد. از عنوان «ماهواره‌های عملیاتی» بالای نمودار می‌توان حدس زد که این سال‌ها، زمان عملیاتی شدن و احتمالا پرتاب این ماهواره‌ها است.

یک ردیف از این ماهواره‌ها، راد ۱ تا راد ۳ است که تصویر استفاده شده برای راد ۱، همان تصویر ماهواره تک‌سار اسرائیلی است. در واقع این تصویر نشان‌دهنده وجود طرحی برای ساخت ماهواره SAR و نه محصول نهایی است.

در فرایند ساخت ماهواره، ابتدا طراحی، سپس ساخت نمونه کیفی، در ادامه تولید و در نهایت پرتاب ماهواره انجام می‌شود. با این حساب، ماهواره اسرائیلی به جای ماهواره ایرانی قالب نشده است. هرچند آماده‌کنندگان نمودار فعالیت‌های فضایی، با کم‌سلیقگی از تصویر تزئینی تک‌سار اسرائیلی در این نمودار بهره برده‌اند.

منبع: ایرنا