باشگاه خبرنگاران جوان؛ ارینب سیفی - کانابیس یا گل یکی از رایج‌ترین مواد روانگردان تفریحی مورد استفاده در سطح جهان است و تخمین زده می‌شود که در سال ۲۰۱۸، ۱۹۲ میلیون نفر از جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله جهان، کانابیس مصرف کرده‌اند که معادل ۳.۹٪ از جمعیت جهان در سنین ۱۵ تا ۶۴ سال است.

مصرف گل در آمریکای شمالی و کشور‌های پردرآمد در اروپا و اقیانوسیه بسیار رایج‌تر از کشور‌های کم‌درآمد و با درآمد متوسط (LMIC) است. علیرغم افزایش حمایت عمومی از مصرف آن در بسیاری از کشورها، این ماده با خطر ابتلا به بیماری‌های روانی، از جمله خودکشی، افسردگی و روان‌پریشی مرتبط است. مصرف گل همچنین با پیامد‌های نامطلوب عملکردی (مانند پرخاشگری و ترک تحصیل) و ناتوانی و هزینه‌های اجتماعی-اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم مرتبط است.

جوان‌ها بیشتر گل را دوست دارند

شیوع مصرف یا وابستگی به گل در بین نوجوانان یا بزرگسالان جوان‌تر نسبت به بزرگسالان مسن در کشور‌های اروپایی (ایتالیا، اسپانیا)، آفریقایی (آفریقای جنوبی، کنیا، اتیوپی) و آسیایی (نپال، ایران) بیشتر بود. در مقایسه، برخی از کشور‌های آسیایی (تایلند) گزارش داده‌اند که تعداد مصرف‌کنندگان گل در حال کاهش است. در بررسی متون، مصرف گل اغلب با رفتار پرخاشگرانه، شروع زودهنگام اسکیزوفرنی و مصرف همزمان سایر مواد مانند مواد افیونی (ایران) و الکل (اتیوپی) مرتبط دانسته شده است. 
همچنین با اختلالات خلقی و اضطرابی، فرار از مدرسه، ترک تحصیل، بیکاری، مصرف سایر مواد مخدر و رفتار‌های جنسی پرخطر ارتباط قوی داشته است. به نظر می‌رسد شیوع مصرف گل در بین مردان و افرادی که سابقه خانوادگی وابستگی به گل و حمایت ضعیف همسالان دارند، بیشتر است.

در بیشتر کشور‌ها (به عنوان مثال، آلمان)، گل سومین اختلال شایع مصرف مواد پس از الکل و آمفتامین است. علاوه بر این، محققان در سراسر جهان (هند، نپال) تلاش کرده‌اند تا رابطه بین مصرف گل و اختلالات روان‌پریشی، خلقی یا اضطرابی و بیماری‌های همراه با اختلالات مصرف مواد را تعیین کنند. همچنین از نظر الگو‌های مصرف گل در بررسی‌های ملی انجام شده تغییراتی مشاهده شد.

قانونی سازی یا جرم‌زدایی مصرف گل در کشور‌های دنیا

فرآیند لغو ممنوعیت‌های مصرف گل، قانونی‌سازی نامیده می‌شود، در حالی که حذف مجازات‌های کیفری (مانند جریمه، زندان یا درمان اجباری) علیه افرادی که آن را در اختیار دارند یا مصرف می‌کنند، جرم‌زدایی نامیده می‌شود.

مصرف گل در اکثر کشور‌ها از نظر قانونی ممنوع است. تقریباً همه کشور‌ها ممنوعیت‌های قانونی را به عنوان یکی از استراتژی‌های اصلی برای کاهش مصرف گل پذیرفته‌اند. به نظر می‌رسد ممنوعیت‌های قانونی، مصرف گل را در بسیاری از کشور‌ها به طور قابل توجهی کاهش داده است. برخی از کشور‌ها سیاست‌های سختگیرانه‌ای دارند (به عنوان مثال، مالزی)، در حالی که برخی دیگر ملایم هستند (به عنوان مثال، اسپانیا).

در اسپانیا، ماده ۳۶۸ قانون مجازات، بین موادی که باعث آسیب جدی به سلامتی می‌شوند و موادی که باعث آسیب جدی به سلامتی نمی‌شوند، تمایز قائل می‌شود. با توجه به اینکه آسیب ناشی از مواد مخدر با مقدار ماده مخدر مرتبط است، یک فرد ممکن است تا ۱۰۰ گرم گل برای مصرف شخصی داشته باشد. با این حال، عوامل سیاسی و مذهبی تقریباً در همه کشور‌ها بر اجرای قانونی شدن گل تأثیر می‌گذارند.

پس از اروگوئه و کانادا، مالت در اواخر سال ۲۰۲۱ به سومین کشور مستقل تبدیل شد که گل را برای اهداف غیرپزشکی قانونی کرد. این ۳ کشور هر سه عضو کنوانسیون واحد مواد مخدر ۱۹۶۱؛ معاهده اصلی مربوط به حشیش در حقوق بین‌الملل هستند.

در برخی از کشور‌ها با تجویز پزشک از این مخدر به عنوان دارو برای بهبود علائم این بیماری‌ها استفاده می‌شود:
•    بهبود حالت تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی
•    درمان گرفتگی و اسپاسم عضلات 
•    بهبود و درمان سردرد‌های شدید

قانونی کردن گل، حتی با وجود مقررات بازار، اختلالات مرتبط با مصرف گل را افزایش خواهد داد. در ایالات متحده، مصرف و وابستگی به گل در ایالت‌هایی که مصرف پزشکی را قانونی کرده‌اند، افزایش یافته است و علاوه بر تصادفات رانندگی، شیوع بالایی از اختلالات مصرف گل و اختلالات روانی شدید نیز مشاهده شده است. آزمایش قانونی کردن گل در سایر کشورها، به سادگی تاریخچه سایر مواد و تأثیر آنها بر سلامت عمومی را تکرار کرد.

چرا بعضی از کشور‌ها بیشتر گل مصرف می‌کنند؟

به نظر می‌رسد مصرف یا وابستگی به گل در برخی کشور‌ها یا مناطق در مقایسه با سایر کشور‌ها بسیار شایع‌تر است. با این حال، مصرف این ماده مخدر در بسیاری از کشور‌ها بسیار کمتر از الکل، دخانیات یا مواد افیونی رایج است. در میان این کشور‌ها (مراکش، نپال و هند)، برخی از دلایل احتمالی شیوع بیشتر می‌تواند بیکاری، فقر، عدم مجازات شدید، پذیرش گل به عنوان دارو، پذیرش فرهنگی یا مذهبی و آب و هوای مساعد برای کشت باشد.

علاوه بر این، افزایش مصرف یا وابستگی به گل در کشور‌های اروپایی می‌تواند به دلیل درک پایین از خطر، پذیرش فرهنگی و فرهنگ‌پذیری باشد. همچنین، شیوع بالاتر مصرف گل در بین نوجوانان با سابقه مهاجرت (۱.۹ ٪) در مقایسه با نوجوانان بدون سابقه مهاجرت (۰.۲ ٪) مشاهده می‌شود.

تجربیات مربوط به الکل و دخانیات در بسیاری از کشور‌ها نشان داده است که کنترل بازاریابی و توزیع در رویکرد‌های تجاری به مواد روانگردان می‌تواند بسیار دشوار باشد و حتی با وجود مقررات حسن نیت، می‌تواند برای سلامت عمومی فاجعه‌بار باشد.

شیوع مصرف گل در ۳۳ کشور اروپایی بین ۰.۴۲٪ تا ۴۳.۹۰٪، در ۱۵ کشور آمریکای شمالی و جنوبی ۱.۴۰٪ تا ۳۸.۱۲٪، در ۱۶ کشور آسیایی ۰.۳۰٪ تا ۱۹.۱۰٪ و در ۱۸ کشور اقیانوسیه و آفریقا ۱.۳۰٪ تا ۴۸.۷۰٪ متغیر بود.

یافته‌ها نشان می‌دهد که شیوع مصرف گل در اکثر کشور‌ها با اجرای سیاست‌های قانونی‌سازی پزشکی یا تفریحی گل و نزدیکی جغرافیایی مربوطه، به طور نامتناسبی افزایش یافته است.

مصرف گل در ایران

شیوع مصرف گل در ایران در مقایسه با بسیاری از کشور‌ها پایین است. با این حال، شواهد قوی از افزایش مصرف گل در بین جوانان و برخی شواهد از افزایش اختلال مصرف گل وجود دارد.

تخمین شیوع مصرف گل در سال ۱۳۹۹ در بین مردان و زنان ایرانی به ترتیب ۱.۳٪ و ۰.۲٪ بود. شیوع اختلال مصرف گل در بین جمعیت عمومی در مطالعات ملی از ۰٪ در سال ۲۰۰۱ (۱۳۸۰) به ۰.۵٪ در سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰) افزایش یافت. در دوره ۲۰۱۶-۲۰۲۰، تخمین شیوع تجمیعی مصرف گل در سال ۱۳۹۸ به ترتیب ۴.۹٪ و ۰.۳٪ در بین مردان و زنان «گروه‌های جوانان ترکیبی» بود.

روند خطی مصرف گل در سال ۱۳۹۹ در بین مردان «گروه‌های جوانان ترکیبی» و در بین دانشجویان زن دانشگاه از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ (۱۳۷۹ تا ۱۳۹۹) به طور قابل توجهی افزایش یافته است.

چشم‌انداز جهانی قانون‌گذاری ماری‌جوانا (گل) وضعیت قانونی کشت و مصرف ماری‌جوانا در طول زمان به طور چشمگیری تغییر کرده است. در اوایل قرن بیستم، گل توسط اکثر کشور‌ها یک ماده غیرقانونی محسوب می‌شد، در درجه اول به دلیل پتانسیل اعتیادآور بودن و تأثیر منفی آن بر بهره‌وری و نظم اجتماعی.

در قرن بیست و یکم، و به ویژه در سال‌های اخیر، چشم‌انداز جهانی قانون‌گذاری گل به طور چشمگیری تکامل یافته است. با این حال با توجه به افزایش مصرف این ماده مخدر آسیب‌زا در کشور‌های مختلف در سراسر دنیا و به خصوص در میان جوانان و نوجوانان، کمبود قوانین جدی و سختگیرانه برای مصرف این مواد احساس می‌شود.