باشگاه خبرنگاران جوان - متن سخنرانی سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست چهار جانبه چین، ایران، پاکستان و روسیه در باره افغانستان بدین شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

عالیجنابان.
همکاران ارجمند.

اجازه دهید سخنم را با قدردانی صمیمانه از جناب آقای سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه، و همکاران ایشان در نمایندگی دائم روسیه به خاطر برگزاری و میزبانی این نشست مهم آغاز کنم.

ما همچنین به برادر عزیزم، جناب آقای محمد اسحاق دار، معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه پاکستان، و نیز جناب آقای یو شیایونگ، فرستاده ویژه وزارت امور خارجه چین در امور افغانستان، خوشامد می‌گوییم.

جمهوری اسلامی ایران به‌طور قاطع بر اصل عدم مداخله در امور داخلی کشور‌ها پای می‌فشارد و از حق ذاتی مردم افغانستان برای تعیین آینده سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خویش، مطابق با منشور ملل متحد و هنجار‌های شناخته‌شده حقوق بین‌الملل، حمایت می‌کند.

در سال‌های اخیر، علیرغم تلاش‌های حکومت موقت برای بهبود اوضاع، افغانستان همچنان با چالش‌های شدید در زمینه امنیت، اوضاع انسانی و ثبات اقتصادی رو‌به‌رو بوده است. اینها صرفاً مسائل داخلی نیستند؛ بلکه پیامد‌های مستقیم و جدی برای کل منطقه دارند. ما به‌عنوان همسایگان نزدیک و شرکای منطقه‌ای، مستقیماً از این تحولات متاثر هستیم و در عین حال ما مسئولیت مشترک برای مشارکت سازنده در تلاش‌ها جهت رسیدگی به این مسائل داریم.

ما عمیقاً نسبت به وخامت اوضاع انسانی نگران هستیم. طرح «نیاز‌ها و پاسخ بشردوستانه افغانستان ۲۰۲۵» تنها ۱/۲۷ درصد از بودجه لازم را دریافت کرده است. این کمبود نگران‌کننده تأثیر مستقیمی بر همسایگان افغانستان دارد که هم‌اکنون نیز بار سنگینی را به دوش می‌کشند. ما تأکید می‌کنیم که کمک‌های بشردوستانه باید بی‌طرفانه، غیرسیاسی و بدون مانع ارائه شوند. این کمک‌ها هرگز نباید به ابزاری برای اجبار سیاسی تبدیل گردند. به همین ترتیب، تحریم‌ها نباید به سلاحی برای مانع‌تراشی در مسیر بهبود اقتصادی افغانستان یا تعامل مشروع با مقامات حکومت موقت بدل شوند. ما بار دیگر تصریح می‌کنیم که دارایی‌های افغانستان که در خارج مسدود شده‌اند، باید بدون قید و شرط آزاد گردند تا ثبات اقتصادی افغانستان احیا شود و در خدمت مردم افغانستان قرار گیرد.

در حوزه امنیت، علیرغم برخی پیشرفت‌ها در مقابله با داعش، تداوم حضور دیگر گروه‌های افراطی و تروریستی در افغانستان همچنان مایه نگرانی جدی برای همسایگان و کل منطقه باقی مانده است. ما از مقامات حکومت موقت انتظار داریم تدابیری شفاف، قابل راستی‌آزمایی و قاطع علیه همه این تهدید‌ها اتخاذ کنند. مبارزه با تروریسم باید جامع، غیرتبعیض‌آمیز و منطبق با حقوق بین‌الملل باشد.

ایران علیرغم تحمل بار سنگین میزبانی از میلیون‌ها تبعه افغان، آن هم غالباً با کمک اندک یا ناکافی بین‌المللی، به مسئولیت‌های انسانی خود عمل کرده است. این وضعیت میلیارد‌ها دلار هزینه بر اقتصاد و امنیت ما تحمیل کرده است، در حالی که خود ایران همچنان با شدیدترین تحریم‌های یکجانبه در نقض حقوق بین‌الملل رو‌به‌رو است.
ما تلاش کرده‌ایم بازگشت اتباع افغان با رعایت کرامت انسانی آنها صورت گیرد. با این حال، انتظار نمی‌رود که ایران این بار را به تنهایی به دوش بکشد. جامعه بین‌المللی باید تضمین کند که بحران انسانی در افغانستان به‌طور نامتناسب بر دوش چند کشور همسایه افکنده نشود.

جمهوری اسلامی ایران همچنان متعهد به چشم‌انداز افغانستانی مستقل، یکپارچه و باثبات است که عاری از تروریسم، سلطه خارجی و مواد مخدر باشد. ما قویاً از هر ابتکاری که حاکمیت ملی افغانستان را تقویت کند، با تروریسم مبارزه نماید و از حقوق مردم آن پاسداری کند، حمایت می‌کنیم.

همکاران ارجمند، مداخله ایالات متحده و دو دهه حضور نظامی آن در افغانستان چیزی جز مصیبت و ناامنی به بار نیاورده است. این حضور، قربانیان بی‌شماری از افغانستان بر جای گذاشته و تروریسم، مواد مخدر، فساد، فقر و آوارگی را دامن زده است.

خروج سال ۲۰۲۱ نه پایان مسئولیت، بلکه عقب‌نشینی‌ای خفت‌بار بود که افغانستان و همسایگانش را با پیامد‌های آن تنها گذاشت. واقعیت این است که ایالات متحده و ناتو در قبال بسیاری از چالش‌هایی که افغانستان و منطقه امروز با آن رو‌به‌رو هستند، مسئولند.

در چنین شرایطی، ما به‌طور قاطع هرگونه مداخله سیاسی یا نظامی خارجی، هر تلاشی برای بازگرداندن کسانی که مسئول این بحران هستند، و هرگونه بهره‌برداری از مصائب افغانستان برای مقاصد ژئوپولیتیکی را مردود می‌شماریم. مهم‌تر از همه، استقرار مجدد پایگاه‌های نظامی خارجی در داخل یا پیرامون افغانستان نقض حاکمیت آن، تهدیدی برای صلح و امنیت منطقه‌ای و دامن‌زننده به افراط‌گرایی و بی‌ثباتی خواهد بود. چنین مسیری، پیشرفت شکننده منطقه را نابود می‌سازد و باید به‌شدت مورد مخالفت قرار گیرد.

از این رو امیدواریم نتیجه رایزنی‌های امروز، مسیر را به سوی تدابیری عملی، متوازن و هماهنگ، مبتنی بر حقوق بین‌الملل و احترام متقابل، برای شکل‌دهی به رویکردی واقع‌بینانه و مسئولانه در قبال افغانستان هموار سازد.

از توجه شما سپاسگزارم.