نتیجه خدمت و اعتماد به غرب

اما نتیجه این همه خدمت و اعتماد به غرب چه بود؟ این روزنامه با آوردن مقدمه‌ای هشدار‌آمیز نسبت به جوانانی که اطلاعات تاریخی‌شان کم است، این‌چنین پاسخ می‌دهد: «شاید جوانانی که از حادثه ۳ شهریور ۱۳۲۰ خاطره روشنی ندارند تصور کنند اینکه هر سال در چنین روزی ما از ۳ شهریور بحث می‌کنیم فرع بر عادت یا سنّت است و على‌الرسم قلمی روی کاغذ می‌بریم و یادی از سوم شهریور می‌کنیم. اتفاقا آدم اگر سطحی قضاوت کند می‌بینید حق با آنهاست؛ به جهت اینکه حالا یک ربع قرن بر آن حادثه می‌گذرد و چیز تازه‌ای نمانده است که طی این مدت راجع به علل وقوع و کیفیت وقوع و اثرات وقوع پیشامد سوم شهریور نگفته یا ننوشته باشند. پس چه ضرورت دارد باز هم هر ساله وقتی آفتاب شهریورماه طلوع می‌کند خاطره تلخ شهریور ۱۳۲۰ تکرار و با تذکار آن، روز خوش مردم قرین ملال بشود؟ ایران با همه کشور‌هایی که داخل جنگ بودند مواثیق و معاهدات دوستی داشت، با کسی سر جنگ نداشت و به اعتبار سیاست بی‌طرفی که اتخاذ کرده بود تصور می‌کرد او را خواهند گذاشت که در چنان دنیای آتش‌گرفته‌ای امنیت خود را حفظ کند و به کار اصلاحات داخلی مشغول باشد. آری ملت ایران چنین می‌پنداشت و باورش نمی‌شد دولت‌هایی که ادعا داشتند به خاطر حفظ حقوق و حیثیت انسانی می‌جنگند، حقوق و حدود کشور بی‌طرفی را مطلقاً نادیده بگیرند و اگر هیتلر روز روشن دست به تهاجم می‌زد و قوای خود را از مرز کشور‌های اروپایی می‌گذرانید، اینها در تاریکی شب به مرز‌های ایران تجاوز کردند، اما دیدیم که چنین تجاوزی هم امکان دارد.دیدیم که بدون اعلان جنگ و بدون اتمام حجت، ممکن است کشوری بی‌دفاع و بی‌طرف معرض تاخت‌وتاز قدرت‌های بزرگ شود. دیدیم که عهد‌ها و قرار‌ها و مقررات بین‌المللی در روز حادثه، امنیت و استقلال کشور‌های ضعیف را ضمانت نمی‌کند. دیدیم که اگر ملتی از حوادث زمان غافل شود و خوش‌باوری پیشه سازد چطور چوب می‌خورد. دیدیم قانون معروف جنگل به خلاف آنچه تصور می‌شود با بشر عصر غارنشینی دفن نشده و مثل آتش زیر خاکستر در نهاد بشر باقی مانده است. وقتی تندبادی بوزد و اصول متعارف اجتماع مدنی را مثل خاکستری پراکنده سازد، اصلِ ((حاکمیت مطلق قوی بر ضعیف))، چون آتش نهفته و با همان درخشندگی و همان سوزندگی جلوه‌گر می‌شود. این تجاربی بود که ما از حادثه شوم سوم شهریور آموختیم».