وقتی سودجویی جان می‌گیرد؛ احتکار دارو در لرستان و بحران اخلاقی بازار درمان
موضوع احتکار دارو در استان لرستان یکی از چالش‌های جدی در حوزه سلامت، توزیع و نظارت دارویی است که دارای ابعاد گوناگون حقوقی، اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی می‌باشد.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - در جامعه‌ای که دارو به‌عنوان کالایی حیاتی برای حفظ سلامت مردم تلقی می‌شود، روند توزیع منصفانه و شفاف آن بخش مهمی از عملکرد نظام سلامت به شمار می‌رود. هرگونه اخلال در این فرآیند، از جمله احتکار دارو، می‌تواند سلامت عمومی را هدف قرار دهد، اعتماد عمومی را کاهش دهد و منجر به افزایش هزینه‌های درمانی شود.
استان لرستان به‌دلیل ترکیب شرایط اقتصادی، جغرافیایی و زیرساختی، از دیرباز با مشکلاتی در تأمین و توزیع دارو مواجه بوده است و اکنون گزارشاتی از احتکار دارو در این استان منتشر شده است.
قهرمان شاهی مدیرکلی تعزیرات حکومتی لرستان گفت: «در روز‌های اخیر با همکاری اطلاعات سپاه استان، دو انبار داروخانه با بیش از ۱۰۰ قلم داروی احتکار شده در شهرستان خرم‌آباد کشف و ضبط شد».
وی افزود: «یک انبار بزرگ نگهداری غیرمجاز دارو در شهر خرم‌آباد شناسایی و پلمب شد. مقادیر قابل‌توجهی از دارو‌های کمیاب و پرمصرف انسانی که بدون مجوز رسمی و خارج از شبکه قانونی توزیع نگهداری می‌شدند.
ضعف نظارت و مدیریت زنجیره تأمین دارو
دارو به‌عنوان کالایی با تقاضای پایدار و حساس، می‌تواند هدف سودجویانی باشد که با دپوی آن، قیمت را بالا ببرند یا عرضه را محدود کنند.
وقتی ورود، انبارداری، توزیع و نظارت بر دارو به‌صورت دقیق انجام نشود، فرصت برای احتکار و توزیع غیرقانونی فراهم می‌شود. برای مثال گزارش‌ها از دارو‌هایی «بدون مجوز رسمی» یا «خارج از شبکه قانونی توزیع» حکایت دارند.
در شرایطی که برخی دارو‌ها کمیاب باشند (مثلاً دارو‌های ویژه یا پرمصرف)، احتکار و دپوی آن می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای ایجاد کمبود مصنوعی و بالا بردن قیمت مورد استفاده قرار گیرد.
عدم ثبت دقیق دارو در سامانه‌های مربوط، امکان پیگیری و ردیابی دارو را سخت می‌کند؛ به‌عنوان نمونه، یکی از گزارش‌ها می‌گوید دارو‌های کشف شده «ثبت نشده در سامانه جامع انبارها» بودند.
شهرستان‌هایی مثل خرم‌آباد به لحاظ اقتصادی و زیرساختی شاید با چالش‌هایی مواجه باشند که اینگونه تخلفات را تسهیل می‌کنند ناپایداری اقتصادی، ضعف نظارت محلی، اختلاف در توزیع شهری و روستایی است.
وقتی سلامت عمومی تهدید می‌شود
وقتی دارو‌های حیاتی در قالب دپوی غیرمجاز نگهداری می‌شوند و توزیع نمی‌شوند، بیماران ممکن است دسترسی به درمان مناسب نداشته باشند یا مجبور شوند دارو را به قیمت بالاتر تهیه کنند.
وقتی مردم ببینند دارو‌ها در انبار‌هایی خارج از شبکه قانونی نگهداری می‌شوند، اعتمادشان به داروخانه‌ها، توزیع‌کنندگان، نهاد‌های نظارتی و حتی سیاست‌گذاران سلامت کاهش می‌یابد.
کمبود دارو و دپوی آن توسط احتکارگران می‌تواند منجر به افزایش قیمت‌ها شود که نهایتاً به بار مالی بیشتری برای خانوار‌ها تبدیل می‌شود.
احتکار دارو می‌تواند باعث نوسانات عرضه و تقاضا شود، ورود به بازار‌های سیاه را تشویق کند و برای داروخانه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی اختلالاتی ایجاد نماید.
هزینه‌های ناشی از نظارت، بازرسی، کشف و برخورد با احتکارگران برای استان افزایش می‌یابد. علاوه بر آن، وقتی دارو ضبط می‌شود، ممکن است منابع مالی موجود تلف شود یا بازگرداندن آنها دشوار گردد.
احتکار دارو در استان لرستان، یک زنگ خطر برای سلامت عمومی، عدالت در دسترسی به درمان و مدیریت بازار دارویی است. گزارش‌ها حاکی از آن‌اند که در سال‌های اخیر چندین مورد انبار احتکار دارو در خرم‌آباد کشف شده، ارزش دارو‌های احتکار شده بالا بوده و دستگاه‌های نظارتی وارد عمل شده‌اند. با این وجود، رفع کامل این معضل نیازمند همکاری چندجانبه، پیگیری مستمر و اصلاح ساختار‌های توزیع، ثبت و نظارت است.
