باشگاه خبرنگاران جوان - حمید ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: به‌منظور دستیابی به داده‌های دقیق و قابل استناد از وضعیت جمعیت گونه‌های شاخص حیات وحش، طرح سراسری سرشماری این گونه‌ها در سراسر کشور آغاز شد.

وی افزود: هدف از اجرای این طرح، ارتقای دقت برآورد‌های جمعیتی و بررسی روند تغییرات گونه‌های شاخص در مقیاس ملی است. به همین منظور علاوه بر بهره‌گیری از نیرو‌های تخصصی استان‌های مجری، از ظرفیت استان‌های همجوار به‌عنوان استان‌های معین و همراهی تشکل‌های مردم‌نهاد، کارشناسان بازنشسته و متخصصان دانشگاهی در تیم‌های سرشماری استفاده می‌شود تا ضریب اطمینان داده‌ها افزایش یابد. 

وی افزود: سرشماری گونه‌های شاخص با هدف پایش وضعیت جمعیت، الگوی پراکنش و روند تغییرات آنها در مناطق تحت مدیریت سازمان شامل پارک‌های ملی، پناهگاه‌های حیات‌وحش، مناطق حفاظت‌شده، آثار طبیعی ملی (در صورت حضور گونه‌های شاخص)، مناطق شکارممنوع، حفاظتگاه‌های مردمی (قرق‌های اختصاصی) و در برخی موارد، مناطق آزاد انجام می‌شود. این برنامه یکی از ارکان اصلی نظام پایش تنوع زیستی کشور به‌شمار می‌آید و نقشی کلیدی در تصمیم‌سازی‌های مدیریتی دارد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به روش اجرای طرح گفت: تیم‌های اعزامی با استفاده از روش‌های استاندارد مشاهده مستقیم در مسیر‌های از پیش تعیین‌شده، به شمارش گونه‌های شاخص از جمله کل و بز، قوچ و میش، آهو، جبیر و گور ایرانی در زیستگاه‌های طبیعی کشور می‌پردازند همچنین ناظران و کارشناسان ستادی بر فرایند اجرا در کلیه استان‌ها نظارت خواهند داشت تا دقت، یکپارچگی و قابلیت مقایسه داده‌ها در سطح ملی تضمین شود. الگوی سرشماری هر گونه با استفاده از روش‌های استاندارد حداقل دو شمارشگر شمارش خطی، نقطه‌ای، خطی - نقطه‌ای خواهد بود همچنین اهمیت بررسی نسبت‌های سنی، جنسی، نسبت زادگان به ماده‌ها، الگو‌های پراکندگی و ... مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

ظهرابی ادامه داد: در این طرح برای نخستین‌بار در سطح ملی و به‌صورت هم‌زمان، در هر استان یک منطقه به‌عنوان پایلوت انتخاب شده است تا سرشماری در آن با بهره‌گیری از تجهیزات نوین از جمله پهپاد‌های تحقیقاتی، دوربین‌های دید در شب و سایر ابزار‌های روز انجام گیرد. پس از اجرای سرشماری، مقایسه داده‌های به‌دست‌آمده از روش‌های سنتی و نوین، میزان دقت، اثربخشی و پوشش فناوری‌های جدید را مشخص خواهد کرد. بر اساس هدف‌گذاری طرح پایش هوشمند تنوع زیستی، در سال‌های آینده شمار بیشتری از مناطق با تجهیزات نوین سرشماری خواهند شد تا ضمن افزایش دقت و پوشش سرشماری، از هزینه‌ها و نیاز به نیروی انسانی نیز کاسته شود.

وی در ادامه انتخاب «گونه‌های شاخص» به‌عنوان محور اصلی پایش را ناشی از اهمیت بوم‌شناختی آنها دانست و اظهار کرد: گونه‌های شاخص به‌عنوان نشانگر‌های زیستی، بازتاب‌دهنده وضعیت سلامت و پایداری اکوسیستم‌ها هستند. تحلیل تغییرات جمعیتی و رفتاری این گونه‌ها اطلاعات ارزشمندی درباره کیفیت زیستگاه، دسترسی به منابع و فشار‌های انسانی در اختیار مدیران قرار می‌دهد. پویایی و پایداری جمعیت این گونه‌ها، شاخصی اساسی برای تعادل اکولوژیک و تداوم حیات‌وحش در هر منطقه محسوب می‌شود. 

ظهرابی در پایان تأکید کرد: نتایج این سرشماری، پایه‌ای علمی برای ارزیابی روند‌های بلندمدت، بازنگری طرح‌های مدیریتی مناطق تحت حفاظت و تعیین اولویت‌های حفاظتی در سطح ملی خواهد بود. از این رو دقت در اجرا، صحت‌سنجی داده‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی کشور از اهمیت بالایی برخوردار است.

منبع: سازمان حفاظت محیط زیست