باشگاه خبرنگاران جوان؛ منصوره شوشتری* - مدرس نجوم و عضو هیات دبیران کمیته آماتوری انجمن نجوم در توضیح وجود یو جرم سماوی گفت: این جرم موسوم به ۳آی اطلس، جرم بین‌ستاره‌ای است که توسط سامانه هشدار نهایی سیارک‌ها کشف شده و اکنون نیز در مسیر هذلولی خود از منظومه شمسی خارج شده است.

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، ورود یک مهمان مرموز از اعماق کهکشان به منظومه شمسی طی ماه‌های اخیر هم برای دانشمندان جالب توجه بود و هم خبر داغی برای بعضی رسانه‌ها شد. از یک سو برخی منابع ادعا کردند این جرم سماوی مانند ستاره‌ای سبز در آسمان شب می‌درخشد یا نشانه‌ای از پایان جهان است و از سوی دیگر سرعت بالا و شکل غیرکروی این دنباله‌دار سبب شد شماری از وبسایت‌ها و صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی آن را سفینه‌ای تلقی کنند که از سوی موجودات هوشمند فرازمینی راهی زمین شده است.

احمد سراستاد، مدرس نجوم و عضو هیات دبیران کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران در پاسخ به سوالی در مورد ماهیت این جرم گفت: مردم در طول تاریخ در آسمان شب، اجرامی درخشان همراه با دمی نورانی را می‌دیدند که چند روز تا چند هفته در آسمان نورافشانی می‌کرد. آنها نام این اجرام آسمانی را «ستاره دنباله‌دار» گذاشته بودند که برای آنها معمولا شوم و بداقبال تلقی می‌شد. بعدها مشخص شد آنها ستاره نیستند، بلکه گلوله‌های یخ و غباری هستند که از اعماق منظومه شمسی به خورشید نزدیک می‌شوند و با نزدیک شدن به آن، یخ‌هایشان تبخیر شده و دنباله تماشایی پیدا می‌کنند.

وی افزود: اما جرم آسمانی ۳آی/اَطلس (3I/ATLAS) این تعریف را به چالش کشید.  اخترشناسان در سال ۲۰۱۹، در پروژه‌ای به‌نام ATLAS مخفف «سامانه هشدار نهایی برخورد سیارک‌ها»، جرمی را شناسایی کردند که تصور می‌شد یک دنباله‌دار ساده است اما بعد معلوم شد، یک جرم بین‌ستاره‌ای است.

۳ آی/اطلس سومین جرم شناخته‌شده پس از «اوموآموا» و «بوریسوف» است که از خارج منظومه شمسی به ملاقات ما آمده است و در دهم تیر ۱۴۰۴ از سوی سامانه اطلس شناسایی شد.

سراستاد افزود: منشا فرامنظومه شمسی این جرم و سرعت بالای ۶۱ کیلومتر بر ثانیه معادل بیش از ۲۰۰ هزار کیلومتر بر ساعت آن باعث شد شایعاتی مبنی بر اینکه یک سفینه فضایی است یا از طرف موجودات فرازمینی گسیل شده، تقویت شود.

اجرام بین‌ستاره‌ای پیشتر هم وارد منظومه شمسی شده بودند

این مدرس نجوم تاکید کرد: پس از انتشار اخبار اولیه، برخی رسانه‌ها این موضوع را پررنگ کردند. البته چنین شایعاتی پیش‌تر نیز در مورد دو جرم میان‌ستاره‌ای دیگر که اشاره کردیم نیز مطرح شده بود. اما همان‌طور که مشخص شد، هیچ نشانه‌ای از رفتار غیرعادی در آن اجرام وجود نداشت.

تلسکوپ فضایی هابل این تصویر را از دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای ۳I/ATLAS در ۳۰ تیر ۱۴۰۴، زمانی که این دنباله‌دار در فاصله ۴۴۵ میلیون کیلومتری از زمین بود، ثبت کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا این اولین بار است چنین اجرامی در منظومه شسی دیده می‌شوند، گفت: خیر، این اجرام پیش‌تر هم بارها وارد منظومه شمسی شده بودند اما انسان به دلیل نداشتن فناوری شناسایی آنها، اطلاعی از آنها نداشته است. البته در مورد ۳آی/اطلس حتی شایعه شده بود قرار است با زمین برخورد کند که با توجه به داده‌های علمی و اینکه نزدیک‌ترین فاصله‌اش به زمین حدود ۲۷۰میلیون کیلومتر یعنی بیش از فاصله مریخ تا خورشید بوده، شایعه‌ای بی پایه است.

سراستاد در پاسخ به این سوال که سرنوشت این دنباله‌دار چه خواهد شد؟ توضیح داد: این دنباله‌دار اکنون از نزدیک‌ترین فاصله‌اش با زمین گذشته و در مسیر حرکت روی مدار هذلولی خود، راه خروج از منظومه شمسی را در پیش گرفته است.

* کارشناس علم و فرهنگ