باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - در تحلیلی که نیویورک تایمز منتشر کرده است، ادعا شده که برنامه هسته‌ای ایران در شرایط بن‌بست خطرناکی قرار گرفته و نبود پیشرفت در مذاکرات و فقدان نظارت کافی بر ذخایر مواد هسته‌ای، نگرانی‌ها از احتمال وقوع جنگ جدیدی در خاورمیانه را شدت بخشیده است.

در این گزارش که توسط استیون ارلانگر تهیه شده، به ادعای دونالد ترامپ مبنی بر «نابودی» برنامه غنی‌سازی ایران در پی حملات تابستان امسال اشاره شده است؛ ترامپ می‌گوید حملات آمریکا در تابستان امسال توانسته برنامه غنی‌سازی ایران را «نابود» کند، اما در ادامه تأکید شده که بسیاری از تحلیلگران و دیپلمات‌های منطقه این ادعا را باور ندارند و هشدار می‌دهند که درگیری جدیدی بین اسرائیل و ایران دیر یا زود رخ خواهد داد.

وضعیت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ که ماه گذشته منقضی شده، موجب بازگشت تحریم‌های سنگین و توقف عملی مذاکرات شده است. بر اساس ادعای مقامات غربی، ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران در حال حاضر برای ساخت یازده بمب هسته‌ای کافی است. در همین حال، منابع اسرائیلی ادعا می‌کنند این ذخایر به مکانی امن انتقال یافته، در حالی که مقامات ایرانی تاکید کرده اند بخشی از آن در حملات اخیر از بین رفته است.

گزارش‌های سازمان‌های اطلاعاتی منطقه نیز حاکی از ادامه ساخت یک مرکز جدید با نام «کوه پیک اکس» در ایران است که بازرسان بین‌المللی اجازه بازدید از آن را ندارند و این موضوع بر فضای بی‌اعتمادی و نگرانی افزوده است.

علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، در این زمینه هشدار داده که ایران در صورت حمله اسرائیل، پاسخی بسیار گسترده‌تر خواهد داد. به گفته وی، مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند کارخانه‌های موشک‌سازی آنها به صورت شبانه‌روزی فعال است و در صورت جنگ، «بیش از ۲۰۰۰ موشک را همزمان پرتاب خواهند کرد» تا سامانه دفاعی اسرائیل را از کار بیندازند.

واعظ تصریح کرده که اگرچه نشانه‌ای از حمله فوری دیده نمی‌شود، اما اسرائیل احساس می‌کند کار ناتمام مانده و ایران خود را برای دور بعدی آماده می‌کند.

این روزنامه مدعی است در این فضای پرتنش، ایران در انزوا قرار گرفته است. قدرت‌های عربی مانند عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی همکاری خود با واشنگتن را افزایش داده‌اند تا راهی برای پایان دادن به درگیری غزه بیابند. همچنین رئیس‌جمهور جدید سوریه برای جلب حمایت آمریکا به کاخ سفید رفته است.

صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکده چتم هاوس، خاطرنشان کرده که کشور‌های عربی تمایل به حفظ ارتباط خود با ایران دارند تمایلی به جنگ منطقه‌ای دیگری ندارند.

از سوی دیگر، مقامات اسرائیلی هشدار داده‌اند که در صورت رسیدن ایران به سطوح بالای غنی‌سازی، آماده حمله مجدد هستند. آنها اذعان دارند که برنامه هسته‌ای ایران آسیب دیده، اما نابود نشده است.

اچ.‌ای. هلیر، پژوهشگر مرکز پیشرفت آمریکا و مؤسسه سلطنتی انگلیس، بر این باور است که اسرائیل برای برنامه غنی سازی ایران به مذاکره تکیه ندارد و هدف نهایی از طریق اقدام نظامی دنبال می‌شود.

در مقابل، برخی دولت‌های عربی می‌کوشند با جلب توجه ترامپ، محدودیت‌هایی برای اقدامات اسرائیل تعیین کنند تا مانع تبدیل شدن تل‌آویو به قدرت مسلط منطقه شوند. این کشور‌ها از آغاز دوباره مذاکرات هسته‌ای بین ایران و آمریکا حمایت می‌کنند، هرچند امید چندانی به موفقیت آن ندارند.

در تهران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالگرد اشغال لانه جاسوسی آمریکا تأکید کرده که «ذات متکبر آمریکا چیزی جز تسلیم شدن را نمی‌پذیرد»، که نشانه روشنی از رد مذاکرات جدید با واشنگتن تلقی می‌شود.

عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران نیز اعلام کرده که آمریکا خواستار توقف کامل غنی‌سازی و مذاکره مستقیم شده که برای ایران غیرقابل قبول است. به گفته وی، تهران تنها در صورت تضمین عدم حمله نظامی و پرداخت غرامت جنگی حاضر به گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم خواهد بود، اما آمریکا این شروط را رد کرده است.

رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ادعا کرده که بخش زیادی از ذخایر اورانیوم ایران از حملات اخیر آسیب ندیده و حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای شصت درصد در اختیار تهران قرار دارد.

کشور‌های عرب خلیج فارس از گسترش احتمالی درگیری بین ایران و اسرائیل ابراز نگرانی کرده‌اند. به گفته صنم وکیل، این کشور‌ها خواهان مذاکرات دیپلماتیک با ایران هستند. در مجموع، بن‌بست سیاسی ادامه داشته و هر دو طرف خود را برای رویارویی جدیدی آماده می‌کنند. علی واعظ نیز تأکید کرده که ایران قصد دارد در مرحله بعدی معادله قدرت را به نفع خود تغییر دهد.

منبع: نیویورک تایمز