قوانین سنگین یهود برای طلاق و زنان در بند

به گزارش بی بی سی، یکی از این زنان "شوشانا" است. زنی تنها که پانزده سال گذشته خود را صرف بزرگ کردن فرزندانش کرده است. او یک زن بیوه و یا مطلقه نیست. در زبان عبری شرایط زناشویی زنانی مثل او "آگونا" و یا "زن در بند" نامیده می‌شود.

او با وجودی که به عنوان یک زن یهودی معتقد می خواهد طبق عرف مذهبی از همسرش طلاق بگیرد، ولی موانعی که به همین عرف مربوط می شود، اجازه چنین کاری را نمی دهد.

شوشانا؛ زن یهودی در بند

لازم به ذکر است در دین اسلام نیز طلاق امری منفور برشمرده می شود، اما قوانین شرعی اینگونه بر مسلمانان سخت نگرفته است. [در انتهای این مطلب به آن اشاره خواهد شد.]

 در آئین یهود برای طلاق، زن باید از شوهر خود طلاق را تقاضا کند و توافق او را بگیرد. ولی برخی از مردان از دادن این اجازه امتناع می کنند.

شوشانا در سرزمین های اشغالی و شوهر او در آمریکا زندگی می کند و با وجودی که یک دادگاه یهودی محلی از او خواسته تا اجازه طلاق را صادر کند، ولی همسر شوشانا از این کار سر باز می زند.

شوشانا هم به عنوان یک یهودی مؤمن، تا زمان طلاق حق ندارد با مرد دیگری آشنا شده و یا مجددا ازدواج کند.

او می گوید: «زنی که شوهرش به او اجازه طلاق نمی دهد، شرایط یک گروگان را دارد. این بدترین شکل آزار روحی و روانی است چون آن مرد می تواند زن خود را به تنهایی مطلق محکوم و گرفتار کند.»

"آرون" همسر شوشانا، می گوید که دلیل او برای امتناع از دادن اجازه طلاق «إعمال فشار» برای کسب حق سرپرستی مشترک و دیدار با سه فرزند نوجوان آن هاست.

او در یک ایمیل نوشت که: «شوشانا با هرگونه توافقی که بر اساس آن، حق دیدار با فرزندان و سرپرستی مشترک آن ها تضمین شده باشد، مخالفت می کند.»

آرون افزوده که در صورت پذیرش خواسته هایش حاضر است اجازه طلاق را صادر کند. به گفته او، «دلیل ادامه این شرایط، این است که شوشانا یک توافق مناسب و تضمین شده برای ادامه رابطه او با فرزندانشان را نپذیرفته است.»

توافق دوطرفه

طبق عرف رایج در میان یهودیان معتقد، همانطور که یک مرد باید حق طلاق را بدهد، در مقابل یک زن نیز باید طلاق را بپذیرد. اما امروزه در اسرائیل در مقایسه با هزاران زنی که اصطلاحا "در بند" قلمداد می شوند، فقط یک یا دو مرد در شرایط مشابهی قرار دارد که زن آن ها طلاق را نپذیرفته است.

خاخام "الیاهو مایمون" مسئول بخش زوج های "در بند" در دادگاه های یهودی رژیم اسرائیل، می گوید: «در عرف یهودی، دو طرف بر اساس توافق کامل ازدواج می کنند، بنابراین در زمان طلاق نیز دو طرف باید توافق کامل داشته باشند. ازدواج یک شرایط معنوی و پیوندی بین زن، مرد و خداوند است. این پیوند مقدس است و زمانی که قرار است این پیمان شکسته شود، باید به شکل درستی انجام شود.»

در دوران قدیم، مفهوم "در بند" به زنی اطلاق می شد که شوهرش به جنگ رفته و بازنگشته است. مشخص نبود که آن مرد زنده است یا نه؟ و زن او بدون شواهد و مدارک قانع کننده در تأیید فوت همسرش، هیچگاه نمی توانست دوباره ازدواج کند.

امروز چنین مواردی به ندرت پیدا می شوند و اکثریت مطلق زنانی که در این شرایط گرفتار شده اند، کسانی هستند که شوهران آن ها حاضر نیستند در یک دادگاه دینی به آن ها حق طلاق را بدهند.

در چنین شرایطی، زنانی مثل شوشانا عملا در یک ازدواج ناکام و شکست خورده اسیرند. او اکنون ۴۳ ساله است و فکر می کند که با بالارفتن سنش شانس ازدواج مجدد و یک زندگی جدید را از دست خواهد داد.

او می گوید: «من اجازه ندارم با مرد دیگری آشنا شوم، من حق ندارم به هیچ وجه با یک مرد اوقاتی را سپری کنم. اگر چنین کاری بکنم، یک زن "زناکار" تلقی می شوم.»

اصلاح قوانین

"تهیلا کوهن" وکیل پرونده طلاق شوشانا، از مشاوران قضائی محاکم مذهبی است و در مورد قوانین یهودی آموزش دیده است. او جزو وکلایی است که از حقوق "در بند" در محاکم مذهبی دفاع می کند.

شوشانا و وکیلش منتظر تصمیم این دادگاه هستند. دادگاه ممکن است شوهر شوشانا را مجبور کند که اجازه طلاق او را بدهد. چنین احکامی در خود مناطق اشغالی یهودی نشین تأثیرگذار هستند، ولی در مورد فردی که در یک کشور دیگر زندگی می کند تأثیر چندانی ندارند.

در خود مناطق یهودی نشین اگر مردی در مقابل حکم این دادگاه ها برای طلاق دادن زنش مقاومت کند، از طریق محدود کردن حقوق مدنی و مجازات هایی مثل جریمه های نقدی، باطل کردن کارت های اعتباری و گواهینامه رانندگی، مسدود کردن حساب های بانکی و حتی إعمال مجازات زندان، می توان او را به پذیرش این حکم مجبور ساخت.

معمولا چنین روش هایی برای مجبور کردن مردها به پذیرش طلاق کافی است. ولی برخی از آن ها هیچگاه حکم دادگاه را نپذیرفته و به همین خاطر در حال حاضر تعدادی از این افراد در زندان های اسرائیل زندانی هستند.

در مورد شوشانا که شوهرش ساکن یک کشور خارجی است، اگر او با حکم دادگاه دینی مخالفت کند تنها پیامد عملی برای او طرد شدن از سوی جامعه یهودی است که در حال حاضر در آنجا زندگی می کند.

خاخام "میمون" می گوید که در حال حاضر مشغول کار در مورد دو قانون جدیدی است که در صورت تصویب، می تواند به حل مواردی مثل این کمک کند.

قانون اول به دادگاه های مذهبی اجازه خواهد داد که در مورد زندگی مردهایی که با طلاق مخالفت می کنند، محدودیت های شدیدتری إعمال کنند و حتی در زندان هم برخی از امکانات آن ها را محدود کنند.

قانون بعدی مخالفت هر فرد با دادن طلاق را یک جرم تلقی خواهد کرد و بر آن اساس، به مراجع قضائی اجازه می دهد که در مورد افرادی که ساکن خارج هستند حکم استرداد را صادر کنند. با توسل به این قانون می توان با مردهای اسرائیلی که به خارج می گریزند برخورد مؤثرتری کرد.

کارزار روی شبکه فیسبوک

"یاد لاایشا" و "ماوئی ساتوم" دو فعال حقوق زنان، معتقدند که تعداد زنان به اصطلاح "در بند" در جوامع یهودی سراسر جهان به چندین هزار نفر می رسد. علاوه بر این، تعداد بیشتری از زنان یهودی برای کسب طلاق مجبور می شوند به زورگویی و اجحاف شوهران خود در مورد سرپرسی کودکان و یا تقسیم دارایی های خانواده تن بدهند.

این گروه از فعالان حقوق زن در رژیم اسرائیل هرساله کارزار بین المللی خود در دفاع از حقوق زنان "در بند" را در یک روز مشخص جشن می گیرند که امسال برابر بود با روز سیزدهم ماه مارس.

با وجود اینکه شوشانا مطمئن نیست هیچگاه امکان ازدواج مجدد را بیابد، ولی هنوز هم امیدوار است که یک روز از این قید و بند رها شده و خودش بتواند در این مورد آزادانه تصمیم بگیرد.

قوانین اسلام

در دین اسلام، طلاق به طور کلی امر مبارک و خوبی شمرده نمی شود. در کلمات معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) طلاق منفورترین حلال خدا شمرده شده است. وظیفه قاضی و محاکم شرعی این است که تا آنجا که می شود با راه های مختلف زن وشوهر را از این کار باز دارند و اصطلاحا بین دو طرف آشتی دهند.

لذا طلاق برای جایی است که واقعا کارد به استخوان رسیده باشد.

اما اگر به هر ترتیبی زندگی به طلاق کشیده شود، حق طلاق با مرد خواهد بود؛ البته نه به سختی قوانین یهود.

در شرع مقدس اسلام زن می تواند شرایطی را در ضمن عقد ذکر کند و در عقدنامه بگنجاند. مثلا اینکه در صورت اعتیاد مرد به موادمخدر، یا تجدیدفراش بدون اجازه زن، یا هر مورد دیگری که زن مایل باشد در ضمن عقد شرط کند، مرد حق طلاق را به او بدهد.

حال اگر مرد به این کارها دست زد، حاکم شرع می تواند بجای مرد، حق طلاق را به زن بدهد.

حتی اگر زن شرط نگذاشت، ولی به علت های خاصی مثلا سوءرفتار مرد تصمیم به طلاق گرفت و مرد حاضر به طلاق دادن نشد، زن می تواند با بخشیدن مقداری یا تمام مهریه خود به مرد، از قاضی بخواهد که طلاق او را از شوهرش بگیرد.

در پایان باز هم ذکر این نکته مهم است که اسلام به طور عمومی طلاق را امر نامبارکی می داند و با آن موافق نیست.

انشاءالله که همه زندگی ها شیرین و مورد رضایت الهی باشد ولی اگر هم نبود، تجربه نشان داده است که زندگی حتی اگر با دردسر و تلخ باشد نتیجه اش برای والدین و فرزندان بهتر از طلاق است.