«گیوه» پای افزاری سنتی، زیبا و راحت، اما فراموش شده!

به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران  مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری گفت: «گیوه» یکی از بهترین انواع پای افزار (در گویش محلی؛ پوجار یا پوزار) و پاپوش، و قدیمی ترین صنایع دستی ایران است که دارای قدمت حدود یک هزار سال می باشد.

بهمن عسگری با بیان اینکه تخت کشی، دوال کشی، رویه بافی و گیوه دوزی از جمله مراحل تهیه گیوه است، افزود: تولید گیوه علاوه بر چهارمحال و بختیاری، در استان های فارس، اصفهان، کرمانشاه و مرکزی هم از گذشته رواج دارد.

به گفته وی؛ متأسفانه در سال های اخیراین پاپوش سنتی به دلایلی از جمله هزینه بالای تولید و جایگزینی انواع و اقسام کفش های دست دوز و صنعتی، با کم توجهی و عدم استقبال مواجه شده و این امر باعث از بین رفتن رونق بازار تولید و فروش و در نتیجه فراموشی این هنر گردیده است.

عسگری اضافه کرد: شهرهای بروجن، شهرکرد، فرخ شهر، فارسان و سامان از جمله مناطق استان چهارمحال و بختیاری است که در حال حاضر هنرمندان توانمند معدود و سالخورده ای در زمینه رویه بافی و گیوه دوزی مشغول فعالیت هستند.

وی با اشاره به برنامه ریزی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری برای حفظ، احیاء، توسعه و ترویج این هنر زیبا و ارزشمند، از آموزش مهارت رویه بافی گیوه به علاقمندان خبر داد و گفت: بهمن ماه سال گذشته 2 دوره آموزشی یکصد ساعته با شرکت مجموع 80 نفر در بروجن برگزار و به قبول شدگان آزمون نهایی، گواهی مهارت اعطاء شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری یادآور شد: به دلیل فعالیت بیشتر کارگاه های گیوه دوزی در بروجن، آموزش رویه بافی گیوه از این شهرستان آغاز گردید.

عسگری همچنین از انعقاد تفاهم نامه با شرکت توسعه گردشگری استان برای خرید انبوه گیوه با هدف رونق کسب و کار و ایجاد درآمد برای شاغلین این حرفه خبر داد.

محمدرضا طاهرپور، کارشناس صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری هم گفت: هنر گیوه بافی چهارمحال و بختیاری یکی از 12 اثر صنایع دستی ثبت شده این استان در فهرست آثار ملی کشور (در سومین همایش سراسری ثبت میراث فرهنگی در سال 1390) می باشد.

وی با بیان اینکه اين پای افزار با توجه به مواد مصرفی و شيوه ساختاری آن، دارای برتری هایی نسبت به ساير پای افزارهاست، اذیت نشدن پا به دلیل ساخت كف گیوه از پارچه نخی، عدم تعریق به جهت بافته شدن رويه با نخ و وجود منفذهای زياد، سبكی وزن، عدم احساس خستگی در پياده روی طولانی مدت، مناسب بودن بویژه برای فصل گرما، و زيبايی ساختار را از جمله این برتری ها عنوان کرد.

به گفته طاهرپور، گیوه علاوه بر استفاده های عمومی روستائیان، کشاورزان، دامداران و عشایر، حتی در گذشته در برخی نقاط شهری هم به عنوان کفش ویژه مجالس مهم و عمومی و یا کفش روفرشی مورد استفاده قرار می گرفته است.

بابک زمانی پور، محقق و کارشناس تاریخ نیز با بیان سوابق تاریخی، کاربرد، مزایا و فواید گیوه، این پاپوش سنتی را محصول هم افزایی دانش بانوان هنرمندی که رویه آن را آماده می کنند و آقایانی دانست که با اتصال رویه گیوه به کف (تخت)، کار گیوه دوزی را انجام می دهند.

وی، عدم لنگه به لنگه و تمام پارچه ای بودن را از ویژگی های منحصر به فرد گیوه دانست.

زمانی پور، یکی دیگر از ویژگی های گیوه را حالت پذیری و شکل گیری مناسب با پای افراد و تأثیر در سلامت این عضو به عنوان قلب دوم انسان عنوان کرد و گفت: اما اغلب کفش های امروزی باعث ناراحتی های ارتوپدی در افراد می شود.

این محقق و کارشناس تاریخ ادامه داد: گیوه کفش و پای افزاری با دوام بالاست که حتی برای استفاده 2 نسل و به عنوان ارثیه، از پدر به پسر منتقل می شود.

وی با اشاره به کاربرد خاکستر و سایش چوب ذرت برایشستشو و ضدعفونی کردن گیوه، گفت: گیوه کفشی است که پس از پاره شدن هم دور انداخته نمی شود چرا که توسط افرادی با عنوان پینه دوز، وصله و ترمیم شده و دوباره قابل استفاده خواهد بود.

حسن ابوالحسنی، پیرمرد گیوه دوز فرخشهری هم با گلایه از مهجوریت و بی توجهی به هنر گیوه دوزی، گفت: حاضر است برای احیاء و تولید این هنر صنعت سنتی، هر فرد علاقمند به فراگیری تولید آن را به طور رایگان آموزش و تجربیات یک عمر کار و تلاشش را در اختیار او قرار دهد.

مسیح حسینی دیگر گیوه دوز فرخشهری هم از گیوه به عنوان «کفش جادویی» یاد کرد و با اشاره به مراحل ساخت گیوه گفت: این پاپوش زیبا در حفظ سلامت انسان بسیار مؤثر است.

رفیعیان، هنرمند گیوه دوز شهرکردی هم با بیان خصوصیات و ویژگی های ساخت و کاربرد گیوه، از تنهایی و فراموشی این هنر گلایه کرد و خواستار توجه بیشتر برای حفظ این پاپوش سنتی قدیمی شد.

گیوه نوعی پاپوش تابستانی، سبک، راحت، بادوام، خنک، زیبا، مناسب و قابل شستشو و از جمله صنایع دستی مناطقی از ایران است که بیشتر مورد استفاده مردان مناطق روستایی و بویژه کشاورزان، دامداران و عشایر قرار می گیرد.

همه مراحل تولید این پاپوش، دستی و عموماً از نخ قالی، نخ ابریشم و کف آن از پارچه، چرم یا لاستیک است.

رویه گیوه توسط زنان و بوسیله انواع سوزن ها (به جز سوزن خیاطی) و جوالدوز (سوزن ضخیم برای دوختن پارچه های سفت، گونی و پالان و جوال) بافته می شود.

تخت گیوه ( کف گیوه ) هم که زیره نام دارد، از سه نوع جنس پارچه، چرم یا لاستیک تهیه می شود.

تخت پارچه ای گیوه که از نظر کیفیت در سطح بالا و مرغوب تری قرار دارد، با پارچه پنبه ای درست می شود.

کیفیت تخت چرمی هم کمتر از پارچه و تخت لاستیکی دارای کیفیت پایین تری است ولی طول عمر آن از 2 نوع تخت دیگر بیشتر می باشد.

استان چهارمحال و بختیاری با دارا بودن محصولات بی شمار و هنرمندان چیره دست و توانمند در رشته های متنوع صنایع دستی، همواره به عنوان یکی از قطب های مهم تولید صنایع دستی در کشور و حتی در جهان مطرح می باشد.

انتهای پیام/س