سهم سینما و تلویزیون ایران در تولیدات مذهبی/ از سفیر سینما تا محمد رسول الله

به گزارش حوزه رادیو تلویزیون گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ تلویزیون و سینما در ساخت سریال‌های اجتماعی، خانوادگی، عاطفی توانمدی خود را اثبات کرده است در عرصه فیلم‌های دینی-مذهبی هم با توجه به اینکه مردم استقبال خوبی از سریال و فیلم‌هایی در این حوزه می‌کنند توانسته‌اند آثار خوبی را به نمایش بگذارند به همین دلیل گزارشی از سریال‌ها و فیلم‌هایی که در این باره ساخته شده در ادامه می‌خوانید.
 
برای شروع گزارش می‌توانیم به فیلم «سفیر» ساخته فریبرز صالح پس از انقلاب اشاره کنیم. این فیلم سال 61 با فیلم‌نامه‌ای از «کیهان رهگذر» جلوی دوربین رفت. این فیلم از اولین تجربه‌های مهم سینمای ایران در پرداختن به تاریخ اسلام و یکی از ماجراهای منتهی به عاشورای حسینی محسوب می‌شود.


با بازی فرامرز قریبیان، زنده‌یاد عزت‌اله مقبلی، جلال پیشواییان، کاظم افرندنیا، زنده یاد محمد‌تقی کهنمویی، کیومرث ملک‌مطیعی، سامی تحصنی در 94 دقیقه روایت «قیس‌بن مسهر» نماینده امام حسین (ع) است که با نامه‌ای برای سلیمان خزاعی به طرف کوفه می‌رود. ولی در راه به دست راهداران ابن‌زیاد والی کوفه دستگیر و به زندان افکنده می‌شود.
 
این فیلم با بهره‌گیری از فیلم‌‌نامه‌ای منسجم، شخصیت‌پردازی‌های قابل قبول و طراحی صحنه و لباس و موسیقی در نوع خود یکی از آثار تأثیرگذار دینی به شمار می‌رود که در سال 61 اکران شد و عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال را به دست آورد.
 
«روایت عشق» به کارگردانی علاالدین رحیمی را که در سال 64 ساخته شد. تقریباً از اولین سریال بزرگ که درباره کربلا است و در کنار حوادث کوفه به قیام عاشورا، حرکت کاروان امام حسین (ع)، موضوعی که به خاندان پیامبر(ص) می‌پردازد. اکثر بازیگران سریال اهالی مشهد بودند مثل مرحوم انوشیروان ارجمند که در نقش ابن سعد، مرحوم رضا سعیدی "ابن زیاد" و دیگر بازیگران در این مجموعه حضور دارند.
 
فیلم سینمایی «روز واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی که از روی فیلم‌نامه بهرام بیضایی در سال 61 نوشته بود ساخته شد. داستان جوان تازه مسلمانی با نام عبداله با بازی علیرضا شجاع‌نوری را به تصویر کشیده است. این جوان به دلیل ارادت همسر خود به امام حسین (ع) در جست‌وجوی امام حسین روانه کربلا می‌شوند اما زمانی با ایشان ملاقات می‌کند که سرشان بر نیزه‌هاست. بازی‌های درخشان عزت‌اله انتظامی، زنده‌یاد مهدی فتحی، علیرضا شجاع‌نوری، زنده‌یاد حسین پناهی، حمیده خیرآبادی و لادن مستوفی و دیالوگ‌های فاخر اثر، فیلم‌برداری، ساخت موسیقی، طراحی لباس و صحنه، جلوه‌های ویژه توانست "روز واقعه" را به عنوان تک‌مهره‌ای ماندگار در میان آثار دینی معرفی کند.


بی‌شک «روز واقعه» یکی از بهترین و ناب‌ترین آثار سینمای ایران در بیان عظمت حماسه عاشورای حسینی است که هنوز برای مخاطب تازگی خاص خود را دارد.
 
در میان کارگردانان سینما و تلویزیون افرادی هستند که سهم و نقش بزرگی در ساخت سریال‌ها و فیلم‌‌های سینمایی دارند.

از آثار فاخر سینمای ایران می‌توانیم به فیلم محمدرسول‌الله، اشاره کنیم. فیلم از دوران جاهلیت و شرایط اجتماعی زمان تولد حضرت محمد (ص) آغاز می‌شود و در 12 سالگی او به پایان می‌رسد. مراحل مقدماتی و پیش‌تولید فیلم محمد رسول‌الله که با تمرکز بر تحقیق و پژوهش بود سه سال به طول انجامید و مهر 86 فعالیت گروه تحقیق و پژوهش آغاز و اولین فیلم نامه بهار 88 آماده شد.


یکی از ویژگی‌های فیلم سینمایی بهره بردن از منابع مکتوب، دیدارهای مکرر مجیدی و محمدمهدی حیدریان با علما و مراجع دین اسلام اشاره کنیم. یکی از اتفاقات مهم زمان فیلمبرداری محمد رسول‌الله می‌توانیم به بازدید حضور مقام معظم رهبری از پشت صحنه این فیلم فاخر نام برد.
 
فیلم سینمایی محمد (ص) در اکران عمومی هم با استقبال فراوان مردم همراه شد و فروش خوبی را داشت.
 
فخیم‌زاده با ولایت عشق بار دیگر با ساخت اثری با مضامین دینی روی آورد این سریال به مراتب از «تنهاترین سردار» موفق‌تر ظاهر شد، یکی از دلایل موفقیت توجه کافی کارگردان به جلوه‌های بصری، زیبایی‌شناسی اثر و جنبه‌های تکنیکی و ساختاری آناست سریال «ولایت عشق» روایت بخش‌هایی از زندگی امام رضا (ع) و حوادث پرفراز و نشیب دوران امامت ایشان بود فخیم‌زاده توانست بازی‌های متفاوتی از بازیگرانی همچون رامبد جوان، بیتا مرهی، فریماه فرجامی، مریلا زارعی، دانیال حکیمی، بیژن امکانیان، اکبر زنجانپور، لادن طباطبایی، محمد صادقی در نقش «مأمون» به نمایش بگذارد.
 
«ولایت عشق» یکی از آثار بیادماندنی در زمینه دینی در پرونده تلویزیون و کارنامه مهدی فخیم‌زاده است.
 
شهریار بحرانی، با ساخت فیلم «مریم مقدس» گرایش و تمایل خود را برای فعالیت در این زمینه نشان داد داستان زندگی «حضرت مریم» را روایت می‌کند و مخاطب را درگیر جذابیت و کشش داستان، بازی‌های نسبتاً روان، میزانسن‌های بجا، موسیقی دلنشین مجید انتظامی می‌کند همچنین حضور آیات الهی در فیلم چنان قوی است که نقایص و کاستی‌های انگشت‌شمار سریال مریم مقدس «شهریار بحرانی» را می‌پوشاند مخاطب با دو شخصیت اصلی فیلم یعنی حضرت مریم و زکریا سروکار دارد اما بی‌شک نخستین گام بحرانی در مرحله ساخت آثار دینی نزد مخاطب قابل قبول بود.


پس از تجربه «مریم مقدس» شهریار بحرانی سراغ «ملک سلیمان» رفت فیلم سینمایی ملک سلیمان با بهره‌گیری از یک گروه حرفه‌ای در زمینه نگارش فیلم‌نامه، فراهم نمودن تجهیزات، امکانات و ابزار سینمایی مدرن مطابق با استانداردهای جهانی، جلوه‌های ویژه تصویری و صوتی فراهم نمودن امکانات صحنه‌پردازی، دکور، طراحی صحنه و لباس و به خلق اثری پرداخت که در مقایسه با دیگر آثار به لحاظ ساختار و تکنیک چند گام پیش تر از سایر آثار دینی است.
 
فرج‌اله سلحشور دیگر کارگردانی است که در حوزه دینی – مذهبی آثارهای درخشانی را ساخته است.
 
فیلم سینمایی «ایوب پیامبر» اولین ساخته سلحشور در حوزه دینی – مذهبی است که داستان در باره زندگی حضرت ایوب است که شیطان از جایگاه ایشان در پیشگاه خداوند دچار حسادت و خشم می‌شود به خاطر همین مشیت خداوندی بر این قرار می‌گیرد که ایوب را به سختی بیازماید چرا که شیطان این همه ایمان را دروجود ایوب باور ندارد.
 
محسن میرباقری با ساخت چهار فیلم وسریال توانسته در این حوزه نمایش خوبی نشان داده است.

اما احمدرضا درویش، فیلم سینمایی «روز رستاخیر» را ساخت فیلمی تاریخی و پر هزینه است که به واقعه کربلا و شهادت امام حسین و یارانش پرداخته و از زمان مرگ معاویه تا روز عاشورا و کشته شدن امام حسین (ع) را روایت می‌کند.
 
داستان «روز رستاخیز» در باره حماسه عاشورا است که با روایت داستان فرزند «حربن یزید ریاحی» آغاز می‌شود و به قیام امام حسین‌ (ع) و حوادث روز عاشورا می‌پردازد.


این فیلم همزمان با برگزاری سی‌ودومین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و با تأیید برخی مراجع قم توانست چهره قمر بنی هاشم ابوالفضل عباس را با بازی بهادر زمانی نشان دهد، اما بعد از اکران به دلیل نشان دادن صورت حضرت عباس و چند تن از اعضای خانواده امام حسین (ع) مانع اکران عمومی آن شدند.
 
رسول صدرعاملی با ساختن سه‌گانه‌ای به حوزه مذهبی پرداخته است.
 
«هر شب تنهایی» با بازی لیلا حاتمی و حامد بهداد که در این فیلم شخصیت زن بیمار قصه با بازی (لیلا حاتمی) با ورود به حرم امام رضا (ع) و رخ دادن اتفاقات مختلف با بیماری خود کنار آمده و به رضایتمندی دست پیدا می‌کند، یعنی رضایت، خصلتی که ویژگی نام امام است را در آن مکان مقدس بدست می‌آورد.
 
فیلم سینمایی «شب» که با بازی عزت‌اله انتظامی مرحوم شکیبایی، امین حیایی، در باره گروهبانی که برای تحویل دادن مجرمی سابقه‌دار به زندان یکی از شهرستان‌ها مأمور می‌شود که به همراه مجرم و دستبند شبی را در مشهد بگذراند.
 
صدرعاملی بعد از «شب»، «هر شب تنهایی» فیلم سینمایی در انتظار معجزه را ساخت که در باره امیر و مهرانه که چشم دیدن یکدیگر را ندارند و همه وجودشان سرشار از نفرت از یکدیگر است این زن و شوهر با هم اختلاف دارند همراه دختر خود به مشهد می‌روند و ...
 
مجموعه تلویزیونی «امام علی» با بازی درخشان داریوش ارجمند در نقش (مالک اشتر)، بهزاد فراهانی (معاویه)، زنده یاد فتحی (عمروعاص)، ویشکا آسایش (قطام) توانست اثری ماندگار در ذهن مخاطبان بماند .


«مسافر ری» روایت سفر یکی از دلدادگان امام هادی (ع) به نام عبدالعظیم حسنی و ماجرای سفر وی را به ری، در زمان خلافت عباسیان است، این تجربه میرباقری با بازی داریوش ارجمند، ویشکا آسایش، پروانه معصومی، جمشید هاشم‌پور، نتوانست نظر مساعد تماشاگران سینما و تلویزیون و منتقدان را به خود جلب کند.
 
اما سریال «معصومیت از دست رفته» داستان شوذب، خزانه‌دار کوفه بود که اوایل از محبان علی (ع) به شمار می‌رفت و کم‌کم به دستگاه اموی پیوست و از عوامل حکومت شد.
 
امین تارخ در نقش شوذب درگیر عاشق حمیرای یهودی با بازی سارا خویئینی‌ها می‌شود در حالی که همسر خود ماریای نصرانی با بازی فریبا کوثری است.

 
میرباقری پس از ساخت سه اثر قبلی سراغ حوادث روز عاشورا و زندگی یکی از اصحاب امام حسین (ع) یعنی مختار ثقفی رفت پروژه عظیم «مختارنامه» هشت سال با فراز و نشیب‌هایی بسیار، هزینه‌های سنگین، همچنین انتخاب بازیگران به ویژه نقش مختار (فریبرز عرب‌نیا) تغییر در گروه بازیگری و دیگر حواشی ساخته شد.
 
«مختارنامه» به لحاظ تولید، حجم کار، نحوه روایت داستان نقطه عطفی در کارنامه میرباقری و پرونده نه چندان پرشمار سریال‌های دینی به شمار می‌آید. سریال روایت زندگی مختار ابوعبید ثقفی یکی از یاران نزدیک به اهل بیت می‌پردازد که در زمان عاشورا در بند زندان‌های "ابن‌زیاد" و در اسارات آنان بوده است.

اما پس از شهادت مختار به خونخواهی برساخته و قیام خود را به همراهی گروهی از دوستداران آن آغاز می‌کند.
 
میرباقری در مختارنامه به دلیل اینکه به شخصیت‌ها و آدم‌های اصلی و فرعی هویت مستقلی بخشیده است و در کنار نقش مختار از بقیه شخصیت‌ها بازمانده است. بدین معنا که کمتر نکته‌ای از چشم این کارگردان دور مانده است.
 
مهدی فخیم‌زاده که با دو اثر نام خود را در لیست کارگردانانی که اثر دینی مذهبی دارند ثبت کرده است.
 
«تنهاترین سردار» که بی‌شک یکی از تأثیرگذارترین ساخته‌های دینی تلویزیون به شمار می‌آید که با بهره‌گیری از حضور بازیگران به روایت زندگی امام حسن (ع) و قضیه صلح ایشان با معاویه و شرایط جامعه اسلامی و شیعیان پس از رحلت ایشان می‌پردازد.


مجموعه تلویزیونی «مردان آنجلس» تجربه دوم سلحشور که داستان تاریخی مذهبی بود مردان آنجلس داستان مردانی خداپرست است که به خاطر ظلم و جور پادشاه زمان و همچنین حفظ ایمانشان از شهر گریخته و درغاری پناه می‌گیرند آنان که دست یاری خدا و الطاف الهی پشتیبانشان است به خوابی عمیق فرو می‌روند.
 
فرج‌اله سلحشور بعد از «ایوب پیامبر»، «مردان آنجلس» سریال «یوسف پیامبر» را کارگردانی کرد اثری که با روایت زندگی حضرت یوسف و فراز و نشیب زندگی ایشان هم به لحاظ ساختار و هم از نظر محتوا از «مردان آنجلس» موفق‌تر بود.
 
«یوسف پیامبر» با بهره‌گیری از بازی‌های روان و متفاوت بازیگران صاحب نام سینما و تلویزیون از جمله کتایون ریاحی، محمود پاک‌نیت،‌ جعفر دهقان، مهوش صبرکن، همچنین طراحی صحنه و لباس، دکورهای چشمگیر، روایت متفاوت و جذاب از زندگی حضرت یوسف پیامبر بر اساس قصص قرآنی زمینه آشنایی بیشتر مخاطبان تلویزیون را فراهم کرد.


یوسف پیامبر همزمان با پخش از تلویزیون به صورت دوبله و زیرنویس در چند کشور خارجی به روی آنتن رفت که با استقبال فراوان مواجه شد. 
 
«طفلان مسلم» به کارگردانی سید مجتبی یاسینی هم روایت تاریخی داستان مسلم‌بن‌عقیل در برداشت و هم به عشق سلافه و غلام‌ابن حارث می‌پردازد بازی مؤثر «جهانگیر الماسی» در نقش «قاضی شریح» که قاضی کوفه و به شدت منفی بود بسیار چشمگیر بود.
 
بی‌شک کارگردان‌های دیگری در زمینه تولید آثار دینی فعالیت‌هایی انجام دادند آثاری چون جابربن‌حیان (جواد افشار)، فرستاده (جواد ثمقدری)، ستاره خضرا و ابراهیم خیلی‌اله (محمدرضا ورزی)، بشارت منجی (نادر طالب‌زاده)، روزهای اعتراض و دعوت (حسین سهیلی‌زاده)، پریدخت (سامان مقدم)، شب دهم (حسن فتحی)، عصر روز دهم (زنده یاد رسول ملاقلی‌پور) و ... از جمله فیلم‌هایی در این زمینه است.

اما فیلم‌ها و سریال‌هایی هستند که هنوز به دلایلی کار خود را شروع نکرده‌اند سریال «حضرت ابوطالب (ع)» (احمدرضا کوشاسبی) «حضرت موسی (ع)» (فرج‌اله سلحشور)، «سلمان فارسی» (حسن میرباقری) و ... از سریال‌ها و فیلم‌هایی است که منتظر ساخته شدن آنها هستیم.
 
گزارش از الهام قبادی
 


انتهای پیام/