پایان جنگ افغانستان: مرثیه‌ای بر رویای آمریکایی

به گزارش گروه بین الملل باشگاه خبرنگاران جوان، آمریکا پس از بیست سال اشغالگری در افغانستان در نهایت مجبور به خروج مفتضحانه از این کشور شد. در این گزارش به این موضوع می پردازیم:

پرده اول/صحنه اول:

«وقت آن رسیده که سربازان آمریکایی به خانه بازگردند.»

میانه ماه آوریل سال جاری میلادی بود که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به طور رسمی از عقب‌نشینی کامل نیرو‌های آمریکایی از خاک افغانستان خبر داد. وی اعلام کرد آمریکا از اول ماه مه تا یازدهم ماه سپتامبر سال جاری میلادی تمامی نیرو‌های خود را از خاک افغانستان بیرون خواهد برد و اعتراف کرد: «تن‌ها شهروندان افغانستان هستند که حق و مسئولیت حکمرانی بر کشور خود را دارند».

دلیل این اعتراف چه بود؟ جنگ آمریکا در افغانستان بدون دستاوردی بیست‌سال به درازا کشیده بود. ۱۸ میلیارد دلار هزینه و سربازان بسیاری که جان خود را از دست داده بودند. همه این‌ها کافی بود تا بایدن تصمیم بگیرد کار را یکسره کرده و هر طور شده این «بازی» را تمام کند.

جو بایدن چهارمین رئیس‌جمهور آمریکا است که در دوره او آمریکا در خاک افغانستان حضور نظامی دارد: جورج بوش، باراک اوباما و دونالد ترامپ سه رئیس جمهوری هستند که در دوره خود سالانه میلیارد‌ها دلار هزینه حضور نیرو‌های آمریکایی در افغانستان کردند. دونالد ترامپ در اواخر دوره خود سعی کرد با طالبان به توافق برسد و این روز‌ها بایدن به عنوان آخرین رئیس جمهور این عقب‌نشینی را به پایان رسانده است.

وی اعلام کرد موضوع را با رهبران نظامی، پرسنل اطلاعاتی، دیپلمات‌ها، معاون رئیس جمهورو اعضای کنگره مطرح و بررسی کرده است. هر سه رئیس‌جمهور پیشین بایدن از این تصمیم استقبال کردند. حتی دونالد ترامپ این عقب‌نشینی را حرکتی «مثبت» و «فوق‌العاده» دانست و تنها به زمان انجام آن انتقاداتی وارد کرد.

هرچند بایدن در اعلام عمومی خود اظهار داشت با بسیاری از افراد در مورد خروج از افغانستان مشورت و توافق کرده است، پس از شروع این فرآیند به صورت جدی، اوضاع شکل دیگری به خود گرفت.

پرده دوم/ صحنه اول:

آغاز عملیات خروج

خروج آمریکا به سرعت و با سراسیمگی صورت پذیرفت. تنها در دو هفته مانده به ضرب‌الاجلی که طالبان برای آمریکا تعیین کرده بود، ۱۲۰ هزار آمریکایی از افغانستان خارج شدند. آمریکا از تمام ظرفیت هوایی خود برای چنین عملیاتی استفاده کرد تا بتواند در موعد مقرر خاک افغانستان را ترک کند.

تشکیل جلسه گروه هفت و درخواست سران دیگر کشور‌ها از بایدن برای تمدید مهلت خروج تأثیری نداشت. با هشدار طالبان، آمریکا تاکید کرد که تا ۳۱ اوت تمامی نیرو‌های خود را از خاک افغانستان خارج خواهد کرد.

پرده دوم / صحنه دوم:

دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان علیه بایدن

خروج نابسامان و شتاب‌زده آمریکا انتقادات بسیاری را در داخل و خارج این کشور برانگیخت به طوری که بایدن در ۱۵ اوت مجددا مجبور به سخنرانی و توضیح درباره این خروج شد. پس از سخنرانی بایدن، برخی نمایندگان دموکرات به پشتیبانی از او پرداختند.

به طور مثال ریچارد دوربین، سناتور دموکرات ایالت ایلینوی در حمایت از تصمیمات بایدن اینگونه سخن گفت: «وقتی حرف از افغانستان باشد، بایدن هم [مثل بقیه] تاریخ را درک می‌کند. او برای اینکه طولانی‌ترین جنگ آمریکا را به رئیس جمهور پنجم منتقل نکند تصمیم سختی گرفت». وی در ادامه اظهارات خود بیان کرد که توافق اولیه با طالبان در زمان رئیس جمهور قبلی امضا شده و اگر بایدن از از کار سر باز می‌زد، ممکن بود طالبان دوباره حملات خود علیه نیرو‌های آمریکایی را از سر بگیرد.

نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نیز ضمن تأیید تصمیم بایدن گفت «من بار دیگر از صراحت بیانیه رئیس جمهور بایدن و هوشمندی اقدامات او، تقدیر می‌کنم.» این در حالی است که کمی بعدتر، پلوسی نیز به نحوه خروج نیرو‌های آمریکایی معترض شد و آن را نابسامان ارزیابی کرد. اما وی همچنان اصرار داشت که خروج آمریکا از افغانستان تصمیم درستی بوده و حتی مدت‌ها پیش از این باید اتفاق می‌افتاده است.

از آن سو، ایلهان عمر، نماینده دموکرات ایالت مینه‌سوتا با اشاره به سخنرانی تلویزیونی بایدن که در آن بر لزوم جلوگیری از مرگ آمریکایی‌ها در جنگ داخلی افغانستان صحبت کرده بود، در صفحه توییتر خود از بایدن به خاطر «آموختن از اشتباهات گذشته» و «بیان شفاف هزینه‌های این جنگ بی‌پایان» تشکر کرد.

جیک اوچینکلس، نماینده دموکرات ماساچوست در حمایت از بایدن، خروج ناگهانی از افغانستان را تنها گزینه و تصمیم عملی ممکن می‌دانست. وی همچنین گفت مردم باید قدردان رئیس جمهور باشند که با صداقت اعلام می‌کند این جنگ هیچ پایانی ندارد. وی در آخر در سخنانی تحریک‌آمیز گفت ۲۰ سال زمان زیادی بود و رهبران افغانستان می‌توانستند در این مدت تخم جامعه مدنی را در این کشور بکارند، اما به جای آن تخم فساد و بی‌کفایتی را کاشتند.

این نماینده دموکرات در مصاحبه خود با شبکه سی ان ان بیان کرد: «این جنگی نبود که بتوان در آن برنده شد. بایدن چاره‌ای جز عقب‌نشینی نداشت».

گفتنی است تعداد دموکرات‌هایی که به حمایت از بایدن برخواستند انگشت‌شمار است. به بیان بهتر، بایدن توسط هم‌حزبی‌هایش حمایت نشد. تصمیم او اتحاد جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها علیه خودش را در پی داشت. دموکرات‌های میانه‌روتر همچنان برنامه‌ریزی بایدن و نحوه خروج آمریکا از خاک افغانستان را «وحشتناک» ارزیابی می‌کردند.

حتی دموکرات‌های لیبرال که از مدت‌ها پیش به دنبال پایان حضور نظامی آمریکا در خاک افغانستان بودند، همچنان از نحوه خروج گله داشتند.  به طور مثال، جیسون کرو، نماینده دموکرات کلرادو که پیش‌تر در خاک افغانستان به عنوان تکاور ارتش مشغول به کار بوده است، در مورد نحوه عقب‌نشینی بایدن این‌گونه سخن گفت: ما نباید در این وضعیت باشیم. ما نباید شاهد چنین صحنه‌هایی در فرودگاه کابل باشیم. این تخلیه باید ماه‌ها پیش شروع می‌شد.

ست مولتن، نماینده دموکرات ماساچوست نیز گفت ماه‌ها درخواست داشته که دولت برای خروج و برای پناهندگان برنامه‌ای ارائه دهد. وی اعتقاد داشت عملیات خروج، عملیات بی‌برنامه‌ای بود.

مولتن گفت: آن‌ها چندین هفته فرصت داشتند. حمایت حزب لیبرال و محافظه‌کار را داشتند. من فکر می‌کنم این نه تنها یک اشتباه امنیتی بلکه یک اشتباه سیاسی هم بود.

اما در این میان، مهم‌ترین مخالفان بایدن جمهوری‌خواهان بودند. آن‌ها تصمیم بایدن را یک تحقیر ملی می‌دانستند. لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه کارولینای جنوبی پس از اظهارات اولیه ترامپ در توییتی گفت اینکه افغانستان به پناهگاهی برای تروریست‌ها تبدیل شود و یا اینکه مجددا در آن جنگ داخلی دربگیرد هیچ چیز «مثبت» و «فوق‌العاده‌ای» ندارد؛ و نیز، دانیل کرنشاو، نماینده جمهوری‌خواه تگزاس ضمن انتقاد شدید از سیاست‌های شعاری بایدن اینگونه سخن گفت: نتیجه تکیه بر شعار‌های سطحی و توخالی مثل «سرباز‌ها را به خانه بازمی‌گردانیم» یا «نه به جنگ بی‌پایان» نتیجه‌ای جز چیزی که امروز شاهد آن هستیم، ندارد.

در میان مخالفان بایدن می‌توان از مشهورترین آن‌ها یعنی میچ مک‌کانل رهبر اقلیت جمهوری‌خواه مجلس سنای آمریکا نام برد. وی این حرکت را مایه شرمساری آمریکا دانست و ضمن نسبت دادن اشتباهات استراتژیک آمریکا به طولانی مدت بودن این جنگ و رهبری آن توسط رئیس‌جمهور‌های گوناگون اعلام کرد مسئولیت فروپاشی کنونی مستقیما بر دوش رئیس‌جمهور وقت یعنی جو بایدن است.

افزون بر این، اندی بیگز، نماینده جمهوری‌خواه آریزونا در حمایت از ترامپ و مخالفت با بایدن گفت که جو بایدن تصمیم صلح‌آمیز ترامپ و برنامه خروج او را نادیده گرفته و روش بی‌برنامه خودش را پیش برده است.

این نکته را باید متذکر شد که همه جمهوری‌خواهان از اساس با خروج آمریکا مخالف نبودند. به طور مثال تام کاتن، سناتور تندروی جمهوری‌خواه آرکانزاس در مورد این مسئله گفته بود که باید بین تصمیم خروج و نحوه خروج تفاوت قائل شد. به عقیده او نحوه خروج سربازان آمریکایی سهل‌انگارانه بود و فقط لازم بود بایدن چندماهی صبر کند و بعد عقب‌نشینی را شروع کند.

دونالد ترامپ با بیان این که طالبان عملا آمریکا را از افغانستان بیرون کرده و برای آن‌ها تاریخ خروج تعیین کرده، این عقب‌نشینی را یک تحقیر ملی خواند و تا جایی پیش رفت که از جو بایدن خواست از ریاست جمهوری استعفا بدهد.

همچنین، ۹۰ تن از مقامات ارشد بازنشسته ارتش آمریکا در یک نامه ضمن انتقاد از لوید آستین، وزیر دفاع به خاطر خروج «فاجعه‌بار» از افغانستان، خواسته بودند استعفا بدهد.

پرده دوم / صحنه سوم:

دولت آمریکا: عقب نشینی تنها راه جلوگیری از فاجعه بود

در پاسخ به انتقادات، دولت آمریکا اعلام کرد سقوط دولت افغانستان و هرج‌و‌مرج ناشی از آن به خاطر سیاست آمریکا نیست بلکه شاهدی بر این مدعا است که تنها راه جلوگیری از رخ دادن فاجعه خارج کردن هر چه سریع‌تر نیرو‌های آمریکایی بوده است.

دولت همچنین در پاسخ به انتقادات مبنی بر عملکرد غیر حرفه‌ای و نامناسب بایدن اظهار داشت که از احتمال سقوط دولت افغانستان به دست طالبان آگاه بوده اند، اما این امری حتمی نبود، بلکه تنها یک احتمال بود.

بایدن اعلام کرد از تصمیم خود تمام قد دفاع می‌کند و افزود پس از بیست سال این تجربه را به دست آورده ام که هیچ زمان «خوبی» برای خروج از افغانستان فرا نخواهد رسید.

پایان نمایش

حالا در پایان نمایش بایدن روی صحنه ایستاده است. ولی نه از تشویق خبری هست نه صدای دست زدن حضار شنیده می‌شود. پرده کنار رفته و به راحتی می‌توان آن سوی شعار‌های انسان‌دوستانه و صلح‌طلبی بایدن را دید: ضعف!

نمایش آمریکا در خاک افغانستان تمام شد؛ و نیزبگو‌مگو‌های داخلی پس از آن. دموکرات‌ها توپ را در زمین جمهوری‌خواهان انداختند و جمهوری‌خواهان بالعکس. از بررسی اظهارات نمایندگان و سناتور‌های آمریکایی دو نکته را می‌توان دریافت.

اول آنکه اکثریت اعضای کنگره با عقب‌نشینی آمریکا مخالفتی نداشتند. این امر خود به خوبی نشان می‌دهد هزینه‌های مادی و معنوی جنگ برای آمریکا تا چه حد بالارفته است که حتی جامعه دو قطبی آمریکا بر سر پایان جنگی بی‌دستاورد این چنین به توافق می‌رسد.

نکته دوم آنکه به سختی می‌توان در میان اعضای کنگره و مقامات آمریکایی کسی را یافت که از نحوه خروج نظامیان از خاک افغانستان حمایت کند. توصیف خروج آمریکا در تمام خبرگزاری‌ها و اظهارات مقامات این کشور با کلمات «نابسامانی» «بی‌نظمی» «بی‌کفایتی» و «شکست» هم‌نشین شده است. آمریکا در شتاب‌زدگی تا جایی پیش رفت که تسلیحات نظامی خود به ارزش میلیون‌ها دلار را در افغانستان جا گذاشت؛ و حالا بایدن هیچ جایی را برای حمایت از خود باقی نگذاشته است.

موسسه راسموسن اخیرا اعلام کرده است طبق نظرسنجی‌ها ۵۲ درصد از افراد واجد شرایط رای در آمریکا معتقدند به خاطر نحوه خروج نظامیان آمریکایی از خاک افغانستان، بایدن باید استعفا بدهد.

جو بایدن مثل سه رئیس جمهور پیش از خود دو راه پیش‌رو داشت: ادامه جنگ و ادامه هزینه‌ها یا اتمام آن و رسوایی ملی. وی پیشتر گفته بود اینگونه نیست که مثلا ده سال دیگر جنگ را ادامه دهیم و نتیجه دیگری جز این حاصل شود؛ پس راه دوم را در پیش گرفت: جنگ را با هر هزینه‌ای که شده تمام کرد. حتی اگر هزینه آن استعفای خودش باشد.

زهرا نجفی

انتهای پیام/