پرهیز از قضاوت دیگران در نگاه آیت‌الله حاج آقا رحیم ارباب

قضاوت کردن دیگران، یکی از موضوع های مهمی است که براساس آیات قرآن کریم و احادیث ائمه اطهار(ع)، مورد نکوهش خداوند مهربان و معصومین(ع) قرار گرفته است.

به طوری که خداوند متعال در آیه ۳۶ سوره اسراء، در این باره می‌فرمایند: «وَلاَ تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ کُلُّ أُولئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْؤُولًا؛ و چیزى را که بدان علم ندارى دنبال مکن زیرا گوش و چشم و قلب همه مورد پرسش واقع خواهند شد.» به عبارتی به بندگان تأکید شده است، از چیزهایى که علم به آن ها ندارید پیروی نکنید؛ زیرا خداى سبحان به زودى از گوش، چشم و قلب که وسائل تحصیل علمند بازخواست مى‌کند.

همچنین خداوند مهربان در آیه ۱۲ سوره مبارکه حجرات، در این خصوص می‌فرمایند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا یَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضًا أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِیمٌ؛ اى کسانى که ایمان آورده‏ اید از بسیارى از گمان‌ها بپرهیزید که پاره ‏اى از گمان ها گناه است و جاسوسى مکنید و بعضى از شما غیبت بعضى نکند. آیا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مُرده ‏اش را بخورد از آن کراهت دارید [پس] از خدا بترسید که خدا توبه‏ پذیر مهربان است.

اهمیت نکوهش قضاوت کردن دیگران به حدّی است که علمای دین هم به این موضوع تأکید بسیاری کرده اند تا جایی که در کتاب «افلاکیان خاک نشین» که به شرح زندگی بسیاری از عرفا و اندیشمندان پرداخته، به نقل از مرحوم آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، در رابطه با پرهیز از قضاوت کردن افراد نوشته شده است:

روزی در مجلس او، یکی از حضار گفت: فلانی تارک الصلوة است (نماز نمی خواند). مرحوم حاج آقا رحیم ارباب از این سخن چنان برآشفت که برخلاف معمول، به شدت گوینده را موردعتاب قرار داد و فرمود: آیا شما تمام ساعات و دقایق روز و شب با او بوده اید که این طور قاطعانه درمورد او قضاوت می کنید!