ميرزا نوراله عمان ساماني، ملقب به « تاج الشعراء » و متخلص به « عمان » ( 1258 ـ 1322 ه.ق )

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران شهرکرد:

" میرزا نوراله عمان سامانی " مشهور و ملقب به « تاج الشعراء » و متخلص به « عمان »، از شعراي از شاعران صاحب نام و پرآوازه آييني در نيمه دوم سده 13 و اوايل سده 14 هجري و از شاعران نامدار و مرثیه سرای عصر قاجار است که در سال 1258 ه. ق در سامان ( از توابع فعلی شهرستان شهرکرد در استان چهارمحال و بختياري ) متولد شد.

نیاکان او همه از دری سرایان، پارسی گویان و آذری سرایان اعصار خود بوده‌اند، پدرش مرحوم میرزا عبداله متخلص به « ذره » و مولف کتاب جامع الانساب، جدش؛ میرزا عبدالواهاب سامانی، متخلص به « قطره» و عمویش؛ میرزا لطف اله، متخلص به «دریا » همگی از مطرح اصفهان در عهد ناصري به شمار مي رفتند که در دانش‌های دیگر نيز دستی داشته‌اند، اما آوازه هیچیک از آنان به عمان نمي‌رسد.

ضمناً فرزند او ؛ محيط ساماني ( 1355-1290 ه . ق ) نيز از شعراي سرشناس آن سامان بوده و لقب تاج الشعرايي پدر را پس از او به صواب ديد اعضاي انجمن ادبي اصفهان به خود اختصاص داده است.

" میرزا نوراله عمان سامانی " تحصیلات ابتدایی را در مکتب خانه های محلی فرا گرفت و بعد به اصفهان عزیمت و در مدرسه "سیناورد " و "صدر " وارد و سالها در خدمت " آخوند کاشی " به کسب علم اشتغال داشت که در اواخر عمر به زادگاهش ( سامان ) مراجعه و آثار ارزنده ای از جمله ؛ گنجینه الاسرار ، مخزن الدر، دیوان اشعار، قصاید و غزلیات و معراج نامه از خود به یادگار گذارد.

کیست این پنهان مرا در جان و تن       کز زبان من همی گوید سخن؟

این که گوید از لب من راز کیست؟        بنگرید این صاحب آواز کیست؟

این شاعر گرانقدر در سن 64 سالگی به سال 1322 ه.ق در زادگاهش بدرود حيات گفته و پیکر او در مسجد جامع سامان دفن و بعد از چند سال به شهر مقدس نجف اشرف انتقال یافت و بین قبر هود و صالح (ع) در قبرستان وادی السلام دفن گردید.‏

مرحوم دهخدا در باره عمان سامانی می‌نویسد: " میرزا نوراله بن میرزا عبداله بن عبدالوهاب چهارمحالی اصفهانی، ملقب به تاج الشعراء و مشهور به عمان سامانی. وی از اهالی قریه « سامان » است که آن از قرای چهارمحال خاک بختیاری می‌باشد ... در شب سه شنبه دوازدهم شوال سال ۱۳۲۲ هـ.ق درگذشت و در وادی السلام نجف دفن شد. او را دیوانی است به نام «گنجینة الاسرار» که در هند و در ایران به چاپ رسیده‌است. "

عمان ساماني از اعضاي اصلي انجمن ابوالفقراي اصفهان بوده و تا سال 1286 ه.ق ـ که تاريخ فوت ملامحمدباقر اصفهاني معروف به «ابوالفقراء» است ـ در جلسات هفتگي اين انجمن شرکت مي کرده و در اين ايام، شاعري 26 ساله بوده است. پس از درگذشت ابوالفقراء جلسات هفتگي انجمن ادبي در منزل ملک الشعراء (عنقا) تشکيل مي شده و عمان ساماني نيز در آن شرکت مي کرده است .

عمان نگاهی متفاوت و عرفانی به واقعهٔ عاشورا دارد، یعنی وقایع عاشورا را پله‌های نردبان کمال می‌داند که حضرت اباعبداله الحسین (ع) برای رسیدن به مقام قرب الهی آنها را یکی یکی طی کرد.

او را باید اولین شاعری دانست که اشعار کربلایی را از قالب سوگ خارج و در قالب حماسی آمیخته به عشق و روشنگری ارائه کرد.

مرحوم استاد حبیب اله فضائلی (ره) در وصف گنجینه الاسرار آورده است: " این کتاب، بحق کنزالاسرار یا چنانچه خود سراینده نامیده گنجینه الاسرار است، اسراری از ظهور عشق و جمال، اسراری از راز و نیاز عاشق و جذبه‌های معشوق، اسراری از سیر و سلوک و حالات وجد و شوق، اسراری از سوز وگداز و هجران و وصل. "

اگر چه « زبده الاسرار » صفي اصفهاني بر گنجينه اسرار عمان ساماني قدمت زماني دارد و صفي اصفهاني در منظومه عاشورايي خود براي اولين بار با قرائت عرفاني از فرهنگ خون نگار کربلا به تجزيه و تحليل عارفانه ي اين رخداد بي نظير تاريخي پرداخته ( پيش از او هيچ شاعر فارسي زباني در اين وادي خطير و خطر خيز؛ گام استوار و اساسي برنداشته ) ... ولي گنجينه عمان ساماني به خاطر شيوه بياني بي دلانه اي که دارد، مقوله هاي دور از دسترس عرفاني را به عينيت جامعه منتقل مي کند و مفاهيم مجرد ذهني را با ابزارهاي بياني عاشقانه به صورت کاملا ملموس و محسوس به تصوير مي کشد و با استفاده از جاذبه هاي سبک «وقوع» به واقعه عاشورا صبغه اي بي دلانه مي بخشد، ولي با اين همه در تأثيرپذيري «عمان» از «صفي» در آفرينش اين اثر ماندگار عاشورايي نبايد ترديد کرد.