پیشگیری و درمان با طب ورزشی
با ورزش عوارض ایدز را به تاخیر بیندازیم
انجام ورزش بصورت منظم و مستمر تاثیرات مرگ و میر و بیماری زا را در افراد مبتلا به ایدز را به تاخیر می اندازد.
به گزارش خبرنگار ساير حوزه های باشگاه خبرنگاران جوان ، ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی، بیماری است که در دستگاه ایمنی و توسط ویروس نقص ایمنی بدن HIV بروز می کند. این بیماری در سه مرحله مختلف بروز می کند. مرحله اول که شبیه به آنفولانزا بوده و به دوران نهفتگی شناخته می شود. اما هر چقدر بیماری پیشرفت می کند و در مراحل بعدی تداخل بیشتری با دستگاه ایمنی شخص پیدا کرده و عفونت های بیشتری را در بدن به دنبال خواهد شد تا دستگاه ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار داده و با کوچکترین عامل ویروسی، عملکرد سیستم ایمنی بدن بیمار مختل شود. ایدز از طرق مختلفی از جمله ارتباطات جنسی، انتقال خون آلوده، مادر به فرزند، شیردهی و ... منتقل می شود.
در واقع افراد آلوده به HIV نسبت به انواع عفونت های فرصت طلب واختلالات خود ایمنی مستعد هستند . در حال حاضر عفونت HIV حالت مزمنی است که ممکن است تا مدتها نیز غیر قابل تشخیص بوده و پس از 10-15 سال عفونت بدون علامت به صورت سندرم نقص ایمنی اکتسابی یا ایدز ظاهر می شود.
درمان
به رغم اینکه سندروم ایدز خطرات زیادی برای سلامتی میلیونها نفردر پی داشته است. اما متاسفانه با وجود تحقیقات علمی زیادی که در دهه های گذشته انجام شده هنوز هیچ درمان و واکسن خاصی برای پیشگیری از آن کشف نشده و منجر به مرگ و میر انسانهای زیادی گردیده است.
ورزش و ایدز
برای توضیح نقش ورزش در کنترل بیماری ایدز و کاهش آن ابتدا باید عملکرد این بیماری و روند ازبین رفتن ایمنی بدن بوسیله ویروس (HIV)را بررسی کنیم .
ایدر یا عفونت ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) عفونت مزمنی است که باعث اختلالات متعدد ایمونولوژیکی از جمله افت تدریجی تعداد وعملکرد سلولهای T CD4(گروهی از سلولهای دستگاه ایمنی ) شده و در نتیجه به بروز نقص در عملکرد ایمنی و نارسایی آن منتهی می شود .
ویروس HIV از طریق گیرنده های سطحی4 CD به داخل سلولهای T دسترسی پیدا کرده و پس از وارد کردن DNAویروسی باعث مرگ سلول می شود . چون سلولهای T CD4 (گروهی از سلولهای دستگاه ایمنی ) مهمترین جمعیت سلولی تنظیم کننده در انواع پاسخ های ایمنی سلولی واکتسابی هستند، تخلیه این سلول ها عواقب حادی در عملکرد ایمنی بر جای می گذارد .
فعالیت بدنی منظم تاثیرات سودمند بسیاری بر سلامت جسمانی و روانی انسانها اعمال می کند. اگرچه تمرینات بدنی منظم تغییرات مفیدی در بیماران مبتلا به ایدز ایجاد کرده ولی نحوه عمل آن مشخص نیست؛ چون تاثیرات فعالیت بدنی منظم و علائم بیماری ایدز با یکدیگر ترکیب می شوند. ارتباط بین فعالیت بدنی و عوامل بیماری زا نشان می دهد که با افزایش آمادگی جسمانی، منجر به کاهش عوامل بیماری زا می شود.
در واقع برای نقش ورزش در کنترل این بیماری باید گفت که برنامه تمرینی منظم علاوه بر تغییرات سودمنددر تعداد سلولهای T CD4 (گروهی از سلولهای دستگاه ایمنی ) و ظرفیت های عملکردی، تاثیرات مرگ و میر و بیماری زا را در افراد مبتلا به ایدز به تاخیر می اندازد.
تمرینات مناسب برای مبتلایان به ایدز
شواهد نشان می دهد که تمرین ورزشی برای افراد مبتلا به HIV یا ایدز که از نظر پزشکی stable (شرایط ثابتی ) هستند، بی خطر است. در واقع در نتایج بدست آمده در چندین مطالعه و تحقیق به تقویت عملکرد ایمنی مبتلایان به ایدزبوسیله تمرینات ورزشی دست یافته اند.
تمرینات هوازی و قدرتی برای افراد مبتلا به ایدز مفید است
-تمرینات هوازی
متاسفانه ظرفیت هوازی افراد مبتلا به بیماری ایدز به دلایل، اختلال در عملکرد ریه ها، کم خونی، ضعف آمادگی جسمانی، اختلال در عملکرد قلب و عروق و محدودیت در تحویل اکسیژن به عضلات محیطی کاهش می یابد.اما خوشبختانه تمرینات هوازی با شدت های کم تا متوسط میزان عفونت اضافی و بار ویروسی را افزایش نمی دهد. علاوه بر این اثرات جانبی نامطلوبی در مورد تمرینات با شدت بالا هم گزارش نشده است. تقریبا بدون هیچ استثنایی مطالعات اثرمفید تمرینات هوازی را در تقویت ظرفیت عملکردی، استقامت قلبی –عروقی وعضلانی نشان می دهند.
در نهایت برنامه های تمرینی هوازی باید با حجم های کم شروع شده و سرعت پیشرفت نیز نسبت به افراد سالم کمتر باشد.
-تمرینات قدرتی
اگرچه شواهد اندکی در حمایت از تاثیر تمرینات قدرتی برای افراد مبتلا به HIV وجود دارد. اما ازآنجاییکه به کرات کاهش وزن بخصوص در عضلات نگهدارنده ناشی از تحلیل عضلانی دیده می شود. تصور می شود حفظ عضلات نگهدارنده مثل انجام تمرینات مقاومتی (با وزنه ) ممکن است در محدود کردن برخی از عواقب ناتوان کننده ناشی از بیماری موثر بوده و به طور حتم پیشرفت بیماری را کند می کند.
همچنین برنامه های قدرتی توده بافت لاغر
شده را افزایش داده و قدرت عضله را بدون تحلیل عضلانی افزایش می دهد. پس طراحی یک برنامه قدرتی، علاوه بر در نظر گرفتن محدودیت های بیماری و دارویی باید بر اساس اصول تست و تجویز ACSM باشد.
ملاحظات در برنامه ورزشی
صرفنظراز سطح پیشرفت بیماری، همه افراد مبتلا بهHIVقبل از شرکت در برنامه ورزشی باید مجوز پزشکی داشته باشند. آنها باید از نظر عملکرد فیزیکی استاندارد شامل ظرفیت هوازی عملکردی، قدرت عضلانی، ترکیب بدنی و انعطاف پذیری ارزیابی شوند. همچنین عملکرد نوروماسکولار آنان نیز باید ارزیابی شود چرا که نوروپاتی اعصاب محیطی یکی از عوارض شایع ابتلا به HIV است و می تواند اشکال خاصی از تمرین را اعمال کند.
همچنین باید سطح آمادگی بیمار قبل از تجویز برنامه تمرینی ارزیابی شود و توجه به این مقوله بسیار مهم است. در حالیکه این موضوع مشخص شده که ظرفیت عملکردی اکثر این افراد نسبت به افراد سالم کمتر است ،اکثر تست های آمادگی جسمانی استاندارد برای این افراد قابل اجراست. بنابراین فرایند تست ورزشی این افراد خیلی با افراد سالم متفاوت نیست. تست آمادگی قلبی تنفسی وتست آمادگی عضلانی از این قبیل تست هاست که قبل از آغاز ورزش باید انجام شود.
کنترل مداوم سلامت عمومی فرد شرکت کننده در برنامه ورزشی ضروری است. این موضوع بویژه برای افراد مبتدی ضروریست. افراد غیر ورزشکار معمولا در معرض افزایش خطر عفونت های فرصت طلب هستند مخصوصا اگر در سطحی بالاتر از سطح تواناییشان تمرین کنند. درمانگر باید بر اهمیت گزارش افزایش حس خستگی ، تغییرات در عملکرد گوارشی، کوتاهی نفس یا حس اافزایش تلاش جهت انجام کارهای روزانه تاکید کند.
(طیبه خزاعلی)
در واقع افراد آلوده به HIV نسبت به انواع عفونت های فرصت طلب واختلالات خود ایمنی مستعد هستند . در حال حاضر عفونت HIV حالت مزمنی است که ممکن است تا مدتها نیز غیر قابل تشخیص بوده و پس از 10-15 سال عفونت بدون علامت به صورت سندرم نقص ایمنی اکتسابی یا ایدز ظاهر می شود.
درمان
به رغم اینکه سندروم ایدز خطرات زیادی برای سلامتی میلیونها نفردر پی داشته است. اما متاسفانه با وجود تحقیقات علمی زیادی که در دهه های گذشته انجام شده هنوز هیچ درمان و واکسن خاصی برای پیشگیری از آن کشف نشده و منجر به مرگ و میر انسانهای زیادی گردیده است.
ورزش و ایدز
برای توضیح نقش ورزش در کنترل بیماری ایدز و کاهش آن ابتدا باید عملکرد این بیماری و روند ازبین رفتن ایمنی بدن بوسیله ویروس (HIV)را بررسی کنیم .
ایدر یا عفونت ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) عفونت مزمنی است که باعث اختلالات متعدد ایمونولوژیکی از جمله افت تدریجی تعداد وعملکرد سلولهای T CD4(گروهی از سلولهای دستگاه ایمنی ) شده و در نتیجه به بروز نقص در عملکرد ایمنی و نارسایی آن منتهی می شود .
ویروس HIV از طریق گیرنده های سطحی4 CD به داخل سلولهای T دسترسی پیدا کرده و پس از وارد کردن DNAویروسی باعث مرگ سلول می شود . چون سلولهای T CD4 (گروهی از سلولهای دستگاه ایمنی ) مهمترین جمعیت سلولی تنظیم کننده در انواع پاسخ های ایمنی سلولی واکتسابی هستند، تخلیه این سلول ها عواقب حادی در عملکرد ایمنی بر جای می گذارد .
فعالیت بدنی منظم تاثیرات سودمند بسیاری بر سلامت جسمانی و روانی انسانها اعمال می کند. اگرچه تمرینات بدنی منظم تغییرات مفیدی در بیماران مبتلا به ایدز ایجاد کرده ولی نحوه عمل آن مشخص نیست؛ چون تاثیرات فعالیت بدنی منظم و علائم بیماری ایدز با یکدیگر ترکیب می شوند. ارتباط بین فعالیت بدنی و عوامل بیماری زا نشان می دهد که با افزایش آمادگی جسمانی، منجر به کاهش عوامل بیماری زا می شود.
در واقع برای نقش ورزش در کنترل این بیماری باید گفت که برنامه تمرینی منظم علاوه بر تغییرات سودمنددر تعداد سلولهای T CD4 (گروهی از سلولهای دستگاه ایمنی ) و ظرفیت های عملکردی، تاثیرات مرگ و میر و بیماری زا را در افراد مبتلا به ایدز به تاخیر می اندازد.
تمرینات مناسب برای مبتلایان به ایدز
شواهد نشان می دهد که تمرین ورزشی برای افراد مبتلا به HIV یا ایدز که از نظر پزشکی stable (شرایط ثابتی ) هستند، بی خطر است. در واقع در نتایج بدست آمده در چندین مطالعه و تحقیق به تقویت عملکرد ایمنی مبتلایان به ایدزبوسیله تمرینات ورزشی دست یافته اند.
تمرینات هوازی و قدرتی برای افراد مبتلا به ایدز مفید است
-تمرینات هوازی
متاسفانه ظرفیت هوازی افراد مبتلا به بیماری ایدز به دلایل، اختلال در عملکرد ریه ها، کم خونی، ضعف آمادگی جسمانی، اختلال در عملکرد قلب و عروق و محدودیت در تحویل اکسیژن به عضلات محیطی کاهش می یابد.اما خوشبختانه تمرینات هوازی با شدت های کم تا متوسط میزان عفونت اضافی و بار ویروسی را افزایش نمی دهد. علاوه بر این اثرات جانبی نامطلوبی در مورد تمرینات با شدت بالا هم گزارش نشده است. تقریبا بدون هیچ استثنایی مطالعات اثرمفید تمرینات هوازی را در تقویت ظرفیت عملکردی، استقامت قلبی –عروقی وعضلانی نشان می دهند.
در نهایت برنامه های تمرینی هوازی باید با حجم های کم شروع شده و سرعت پیشرفت نیز نسبت به افراد سالم کمتر باشد.
-تمرینات قدرتی
اگرچه شواهد اندکی در حمایت از تاثیر تمرینات قدرتی برای افراد مبتلا به HIV وجود دارد. اما ازآنجاییکه به کرات کاهش وزن بخصوص در عضلات نگهدارنده ناشی از تحلیل عضلانی دیده می شود. تصور می شود حفظ عضلات نگهدارنده مثل انجام تمرینات مقاومتی (با وزنه ) ممکن است در محدود کردن برخی از عواقب ناتوان کننده ناشی از بیماری موثر بوده و به طور حتم پیشرفت بیماری را کند می کند.
همچنین برنامه های قدرتی توده بافت لاغر
شده را افزایش داده و قدرت عضله را بدون تحلیل عضلانی افزایش می دهد. پس طراحی یک برنامه قدرتی، علاوه بر در نظر گرفتن محدودیت های بیماری و دارویی باید بر اساس اصول تست و تجویز ACSM باشد.
ملاحظات در برنامه ورزشی
صرفنظراز سطح پیشرفت بیماری، همه افراد مبتلا بهHIVقبل از شرکت در برنامه ورزشی باید مجوز پزشکی داشته باشند. آنها باید از نظر عملکرد فیزیکی استاندارد شامل ظرفیت هوازی عملکردی، قدرت عضلانی، ترکیب بدنی و انعطاف پذیری ارزیابی شوند. همچنین عملکرد نوروماسکولار آنان نیز باید ارزیابی شود چرا که نوروپاتی اعصاب محیطی یکی از عوارض شایع ابتلا به HIV است و می تواند اشکال خاصی از تمرین را اعمال کند.
همچنین باید سطح آمادگی بیمار قبل از تجویز برنامه تمرینی ارزیابی شود و توجه به این مقوله بسیار مهم است. در حالیکه این موضوع مشخص شده که ظرفیت عملکردی اکثر این افراد نسبت به افراد سالم کمتر است ،اکثر تست های آمادگی جسمانی استاندارد برای این افراد قابل اجراست. بنابراین فرایند تست ورزشی این افراد خیلی با افراد سالم متفاوت نیست. تست آمادگی قلبی تنفسی وتست آمادگی عضلانی از این قبیل تست هاست که قبل از آغاز ورزش باید انجام شود.
کنترل مداوم سلامت عمومی فرد شرکت کننده در برنامه ورزشی ضروری است. این موضوع بویژه برای افراد مبتدی ضروریست. افراد غیر ورزشکار معمولا در معرض افزایش خطر عفونت های فرصت طلب هستند مخصوصا اگر در سطحی بالاتر از سطح تواناییشان تمرین کنند. درمانگر باید بر اهمیت گزارش افزایش حس خستگی ، تغییرات در عملکرد گوارشی، کوتاهی نفس یا حس اافزایش تلاش جهت انجام کارهای روزانه تاکید کند.
(طیبه خزاعلی)
