لرستان؛
پاکسازی منطقه زیبای سفید کوه ازنا از وجود زباله ها
با همت اساتید و فعالان زیست محیطی شهرستان ازنا دیروز منطقه زیبای سفید کوه ازنا از وجود زباله ها پاکسازی شد.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از لرستان؛منطقه‌ی لرستان، این پناهگاه در فاصله‌ی 10 کیلومتری این شهرستان واقع شده و به‌علت عبور جاده‌ی اصلی «ازنا - دورود» از میان تنگهای به نام تنگه کاروانسرا این ناحیه به دو منطقه کوهستانی، بهنام سفیدکوه بزرگ و سفیدکوه کوچک تقسیم شده است و نام خود را به‌خاطر کیفیت و درخشندگی بالای سنگهای چینی و کریستال موجود در این عرصه طبیعی بهخود اختصاص داده است.
این دو منطقه از دیرباز به‌علت برخورداری از پوششی چون درختچههای انجیر، زرشک، بادام کوهی، چشماندازهای زیبا و درههای با صفا مورد توجه مردم دیار لرستان و دیگر استانها بوده است.
سوابق تاریخی، حاکی از آن است که در نواحی با پستی و بلندی این دو منطقه تعدادی قوچ و میش(بیش از 200 تا 300 رأس) به چرا مشغول بوده و امروزه علاوه‌بر این گونهها، با گونه کل و بز نیز در منطقه به تعداد محدودی برخورد میشود که نسل آنها در این دو منطقه در معرض تهدید قرار گرفته است.
بیشترین آسیب و تخریب را منطقه طی یکصد سالگذشته از ناحیه بروز خشکسالیهای متوالی و در هنگام به میدان آمدن تفنگ و خودروها بهخصوص موتورسیکلت متحمل شده است. اگرچه با گذشت زمان، امروزه این دو منطقه از وجود چنین گونههای با ارزشی محروم شده اما هنوز هم به‌خاطر نوع ساختمان، زمین و شرایط توپوگرافی آن از جایگاه زیستی با ارزشی برخوردار است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که این دو منطقه به‌خاطر غنای طبیعی با ارزششان همیشه مورد توجه حکام و شکارچیان رسمی منطقه بوده و بهعنوان یکی از شکارگاههای خوب لرستان مطرح بوده است. همین ویژگیها، کارشناسان و علاقمندان به طبیعت را تشویق کرده تا به‌منظور حفظ آنچه که باقی‌مانده است و به امید تجدید حیات مجدد و بازگشت رونق گذشته، حرکتی سازنده را آغاز کند.
این حرکت و تلاش نهایتاً به توجه کارشناسان محیط‌زیست به منطقه یادشده منجر شد و اداره‌کل شکاربانی و نظارت بر صید لرستان را بر آن داشت تا با دید تازه به منطقه نگاه کرده و شرایط دو منطقه را از نظر ارزشهای زیست محیطی بررسی کند. نتیجه تحقیقات حاکی از وجود پتانسیلهای زیاد در این دو منطقه یاد شده بود، پیشنهاد ممنوعیت شکار و تعلیف غیرمجاز را به سازمان شکاربانی و نظارت بر صید باعث شد و پس از بررسیهای لازم از تاریخ 17/6/1349 طبق تحقیقات شورای عالی نظارت بر صید بهعنوان منطقه تیراندازی و تعلیف ممنوع مورد موافقت قرار گرفته و با اضافه شدن سفیدکوه بزرگ و کوچک به محدوده منطقه حفاظت شده اشترانکوه مورد حفاظت و بهرهبرداری قرار گرفت.
پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه ازنا با وسعتی حدود 24444 هکتار تحت حفاظت قرار گرفته است.
پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه بزرگ با مساحت 20.000 هکتار به طول جغرافیایی 24َ ْ49 و تا 8َ ْ49 شرقی و عرض جغرافیایی 36َ ْ33 تا 38 َ ْ23 است که مرتفعترین نقطه این منطقه موسوم به «گل قیصر» دارای ارتفاع 2913 متر از سطح دریا بوده که در غرب و جنوب شهرستان ازنا قرار گرفته است.
پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه کوچک نیز به مساحت تقریبی 4500 هکتار در جنوب‌شرقی سفیدکوه بزرگ به طول جغرافیایی 24َ ْ49 تا 8َ1 49ْ شرقی و عرض جغرافیایی 27َ ْ33 تا 22َ ْ33 شمالی است که مرتفع نقطه این منطقه موسوم به «قله چم سوزان» دارای ارتفاع 2670 متر از سطح دریاست و در جنوب غربی شهرستان ازنا واقع شده است.
این منطقه نیز از سمت جنوب به رشته کوه اشترانکوه متصل است. سفیدکوه ازنا منطقهای زیبا با آب و هوای دلپذیر، دارای کوههای نسبتاً مرتفع و درههای عمیق در شمال منطقه حفاظت‌شده‌ی اشترانکوه قرار گرفته که به‌علت همین ویژگی، دارای اقلیم متنوع شامل سرد کوهستانی در سفیدکوه کوچک و معتدل در سفیدکوه بزرگ است.
علل تنوع آب و هوای منطقه به‌خاطر موقعیت رشته کوههای زاگرس نسبت به جهت وزش بادهای مرطوب غربی، میانگین بارش سالیانه 470 میلی‌متر، میانگین رطوبت نسبی سالیانه 53 درصد، میانگین فشار هوا سالانه(QFE) صفر و 805 میلی بار، سمت و سرعت باد غالب 270 درجه، 6 متر بر ثانیه است.
براساس این گزارش، حداکثر سرعت باد در پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه ازنا بهصورت تندباد 95 کیلومتر بر ساعت ثبت شده است.
پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه ازنا برعکس منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه، زیاد پرآب نبوده و فاقد سرابهای بزرگ و دریاچه است. چشمهها و سرابهای منطقه سفیدکوه مهمترین منابع آبی را در خود تشکیل میدهند که در تمام سطح آن پراکنده‌اند. برخی سرابها و چشمهها که نیاز آبی روستاهای اطراف و حیات‌وحش منطقه را تأمین میکنند.
رودخانه ماربره و حوزه‌ی آبگیر آن اصلیترین منبع آب این منطقه محسوب میشود که در محدوده‌ی حوضه‌ی آبخیز دز قرار دارد. این رودخانه در 23َ ْ49 طول جغرافیایی و 23َ ْ33 عرض جغرافیایی واقع شده که در سال 1337 به‌علت مارپیچ بودن مسیر این رودخانه در میان دامنههای منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه و پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه کوچک به رودخانه ماربره معروف شد. وسعت کل حوزه 2185 کیلومترمربع و دبی متوسط این رودخانه از بدو تأسیس، 5179 متر مکعب بر ثانیه و حداکثر دبی آن به 499 متر مکعب بر ثانیه نیز رسیده است. در ضمن حجم تخلیه این رودخانه نیز 59/182 میلیون مترمکعب است.
قسمت شمالی این رودخانه آب قابل شرب را تأمین کرده اما سایر قسمتها به‌علت پسابهای حاصل از حوضچههای پرورش ماهی( حدود 20 واحد پرورش ماهی) به این رودخانه، قابل شرب نیستند. این رودخانه از ارتفاعات جاپلق در شمال شرقی ازنا و الیگودرز سرچشمه گرفته و از جنوب شهرستان ازنا عبور میکند و از روستای گرجی به بعد به موازات راه آهن تهران – اهواز تقریباً پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه کوچک را دور میزند.
این رودخانه از روستای چم زمان میگذرد و به رودخانه قاقان که از اشترانکوه سرچشمه میگیرد، میریزد. رودخانه ماربره به سمت غرب و گاه به سمت شمالی غربی در شمال منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه طی طریق کرده و پس از عبور از حوالی روستاهای وزمدر، کرچیان و محمودآباد به شهرستان دورود میرسد.
پناهگاه حیات‌وحش سفیدکوه ازنا متجاوز از 360 گونه از گیاهان آوندی است که معدودی از آنها را سرخسها و بازدانگان و قسمت عمده آن را گیاهان گلدار و گون تشکیل میدهد.
همانگونه که معمول مناطق کوهستانی است دو گروه بوتههای چوبی، درختچهها و گیاهان کوتاه عمر یکساله از بیشترین تنوع برخوردارند. گیاهان یکساله کوتاه عمر، قادرند به سرعت رشد کرده و در طی دوره کوتاه مرطوب و بارانی چرخه حیات خود را کامل کند و معمولاً دوره طولانی خشکی را بهصورت دانه سپری میکنند. درختچهها در بوتههای چوبی نیز قادرند با ایجاد شبکه ریشهای وسیع و عمیق از رطوبت اعماق خاک استفاده کرده و دوره خشکی را تحمل کند.
اکثر توپوگرافی منطقه از ماهورهای بلند و کوتاهی است که عمدتاً از گیاهان استپی پوشیده شده، تشکیل یافته است. جوامع درمنه در اکثر تپه ماهورها وجود دارد و معمولاً با بوتههای بالشتکی نظیر گونههائی از گون، کلاه میرحسین، چوبک و بعضی ازگراسها نظیر مرغ، جگن، نی و درختان بید و ونو وجود دارد.
اغلب پستانداران منطقه سفیدکوه ازنا را قوچ و میش تشکیل میدهد. گونههای دیگری چون گراز، گربه وحشی، کفتار، روباه، کاراکال، گرگ، شغال، رودک نیز در این منطقه وجود دارد که در سراسر منطقه پراکنده‌اند.
پرندگان بومی این منطقه کبک معمولی، بلدرچین، با قرقره، انواع کبوتر، فاخته، کمرکولی، سبز قبا، شبگرد است که در منطقه زیاد دیده میشود. پرندگان شکاری منطقه شامل انواع عقاب، باز، شاهین(به دو صورت مهاجر و بومی) دلیجه، سارگپه، قرقی و لاشخورها بهخصوص دال، هما و پرندگان و انواع کلاغ و پرندگان پاسریفورم(گنجشک سانان) نیز در منطقه زیاد به چشم میخورد.
از راسته مارهای منطقه به افعی معمولی(حفی) یا گرزه مار، تیرمار، افعی شاخدار استپی ایران، کور مار، مار آبی و از راسته سوسمارها میتوان به اسکینک علفی، جکوی صخرهای، آگامای دم تیغی لری، لاسرتای دم دراز، آگامای قفقازی و آگامای خزری اشاره کرد و از راسته دوزیستان منطقه میتوان به وزغ لری، وزغ سبز، وزغ معمولی، قورباغه معمولی و لاکپشتها اشاره کرد.
انتهای پیام/ا
