آیا برجام واقعا ۱۵۰ میلیارد دلار پول به ایران داد؟

به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از ابتدای ورود به کاخ سفید دستکم ۳۰ بار این ادعا را تکرار کرده که ایران با برجام ۱۵۰ میلیارد دلار پول به دست آورد. او در آخرین مورد، هفته گذشته گفت: «اوباما و دموکرات‌ها ۱۵۰ میلیارد دلار پول به ایران دادند اما اکنون حاضر نیستند ۵ میلیارد دلار برای ساخت دیوار در مرز مکزیک و افزایش امنیت ما هزینه کنند.»

اما آیا واقعا دولت سابق آمریکا پس از برجام ۱۵۰ میلیارد دلار پول به ایران داد؟

ترامپ معمولا در سخنرانی‌های خود درباره ایران دو عدد را زیاد به کار می‌برد: ۱/۷ میلیارد دلار و ۱۵۰ میلیارد دلار. رقم اول (یعنی همان پولی که ترامپ می‌گوید با هواپیما به ایران فرستاده شد) مربوط به بدهی قدیمی آمریکا به ایران است که از زمان شاه مخلوع بابت یک معامله تسلیحاتی ناتمام در آمریکا بلوکه شده بود و آمریکا پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا زمان امضای برجام از پس دادن آن امتناع می‌کرد.

اینکه چرا آمریکا پس از ۳۷ سال راضی به پرداخت این پول به ایران شد موضوع دیگری است که پیشتر (اینجا) به آن پرداخته شده است؛ اما عدد مهمتری که ترامپ در مناسبت‌های مختلف اصرار عجیبی به استفاده تبلیغاتی از آن برای انتقاد از دموکرات‌ها و منتفع نشان دادن ایران از برجام دارد، مبلغ ۱۵۰ میلیارد دلار پولی است که او مدعی است دولت اوباما با امضای توافق هسته‌ای در اختیار ایران قرار داد و مهمتر از همه اینکه، با زبان بی‌زبانی می‌گوید که این پول از جیب مالیات‌دهندگان آمریکایی به ایران پرداخت شد.

اما، به نوشته واشنگتن‌پست، نکته مهمی که در اینجا وجود دارد این است که این پول، اصلا پول آمریکا نبود بلکه پولی بود که متعلق به خودِ ایران بود اما بواسطه تحریم‌ها در بانک‌های خارجی بلوکه شده بود. به عنوان نمونه، بخشی از این پول در بانک‌های چین، هند و ترکیه قرار داشت چراکه این کشورها بواسطه تحریم‌های آمریکا نمی‌توانستند پولِ نفت و گازی که از ایران خریده بودند را به این کشور پرداخت کنند.

بیشتر بخوانید: پاسخ نیویورک‌تایمز به چهار ادعای پمپئو علیه ایران؛ از پول برجام تا حقوق رزمندگان حزب‌الله

البته دروغ ترامپ به اینجا ختم نمی‌شود چراکه رئیس‌جمهور آمریکا علاوه بر اینکه القا می‌کند این پول متعلق به آمریکا بوده و از سوی دموکرات‌ها در اختیار ایران قرار گرفته، در میزان آن نیز به شدت اغراق کرده است. به عبارت دیگر، عددی که ترامپ مدام آن را تکرار می‌کند یک برآورد خام حداکثری است که به اذعان وزارت خزانه‌داری آمریکا، بخش اعظمی از آن پول نقد نیست و در واقع، ارزش اسمی پروژه‌های سرمایه‌گذاری است که قابلیت نقد شدن ندارند. به نوشته واشنگتن‌پست، ۱۵۰ میلیارد دلاری که ترامپ مدام از آن سخن می‌گوید در عالم واقعیت تنها رقمی بین ۲۵ تا ۵۰ میلیارد دلار است.

ترامپ همچنین بارها ادعا کرده که ایران این پول را برای حمایت از تروریسم هزینه کرده است اما همانگونه که خبرگزاری رویترز چندی پیش در گزارشی نوشت، ایران بخشی از دارایی‌های آزادشده خود پس از برجام را بابت بدهی‌های خود به کشورهای دیگر پرداخت کرد. به عنوان نمونه، ۲۰ میلیارد دلار آن بابت انجام پروژه‌های زیرساختی به چین پرداخت شد و بخشی از آن نیز به اذعان منابع غربی، در پروژه‌های اقتصادی ایران سرمایه‌گذاری شد. نیویورک‌تایمز نیز اخیرا در رد این ادعا گزارش داد ایران دستکم بخشی از عایدات نفتی خود از جمله پول نفتی که در کشورهای دیگر بلوکه شده بود و بعد از برجام آزاد شد را صرف جبران کسر بودجه خود در بخش‌های مختلف و بخش عظیمی از این پول را برای جذب سرمایه‌گذاری، خرید و نوسازی ناوگان هوایی و دریایی و تحریک رشد اقتصادی کشور هزینه کرد.

با این وجود، در حالیکه خودِ رسانه‌های آمریکایی نیز ادعای ترامپ درباره پرداخت ۱۵۰ میلیارد دلار پول به ایران پس از برجام را زیر سوال می‌برند، وی همچنان اصرار دارد برای فریب افکار عمومی و جلب حمایت هواداران حزب جمهوری‌خواه و همچنین برای تحت فشار قرار دادن نمایندگان دموکرات کنگره جهت همراهی با برنامه‌های خود از جمله ساخت دیوار مرزی با مکزیک، آن را در هر مناسبتی تکرار کند.

آخرین اظهارنظر او در این باره که پس از تهدید به تعطیل کردن دولت در صورت مخالفت کنگره با اختصاص بودجه برای ساخت دیوار مرزی با مکزیک صورت گرفت، واکنش سناتور «تیم کین» را نیز به همراه داشت. وی در پاسخ به این ادعای ترامپ که اوباما و دموکرات‌ها  ۱۵۰ میلیارد دلار به ایران پول دادند، اما حاضر نیستند ۵ میلیارد دلار برای امنیت ملی آمریکا و ساخت دیوار مرزی پول بدهند، در توئیتر خود نوشت: «توافق هسته‌ای حتی یک پنی هم به ایران پول نداد؛ بلکه تنها پول‌های خودِ ایران را که در بانک‌ها بلوکه شده بود، آزاد کرد. اما او (ترامپ) اکنون می‌خواهد ۵ میلیارد دلار از جیب مالیات‌دهندگان آمریکایی برای ساخت دیوار هزینه کند.»

انتهای پیام/