معادل فارسی کلمات «بکادِد لایتنیگ»، «دایک» و «دکوراتی» چیست؟

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ پسوند‌ها در زبان فارسی کاربرد‌های متفاوتی دارند. گاهی مانند پسوند «ن» به بن ماضی فعلی اضافه می‌شوند و مصدر می‌سازند. گاهی نیز مانند «ش» به بن مضارع فعلی اضافه می‌شوند و اسم جدیدی در زبان فارسی خلق می‌کند. در این میان پسوند‌هایی نیز وجود دارند، که به بیان شباهت می‌پردازند. از جمله این پسوند‌ها می‌توان به پسوند «ین» اشاره کرد. اما نکته‌ای که نمی‌توان از آن غفلت ورزید، این مسئله است، که پسوند‌ها به یکباره خلق نشده‌اند. به عنوان مثال فارسی زبانان یک شبه تصمیم نگرفتند، پسوند «ش» را برای ساخت اسم به‌کار ببرند. بلکه این پسوند در متون کهن وجود داشته و هم اکنون نیز به‌کار می‌رود. این مسئله درباره پیشوند‌ها و میانوند‌ها نیز صدق می‌کند. این نوع حروف در متون قدیم وجود داشته است و امروزه نیز به‌کار می‌رود. البته میزان تغییرات زبان فارسی از آغاز کاربرد فارسی دری تا کنون تا حدی نبوده است که فارسی زبانان متوجه کلمات فارسی دری نشوند این مسئله درباره فارسی باستان و میانه متفاوت‌تر است. به دلیل آنکه در فارسی باستان علاوه بر کلماتی متفاوت، با رسم الخطی متفاوت نیز روبرو هستیم.

1- «بکادِد لایتنیگ» (  bcaded hidhtning)‌: معادل آن را کلمه «آذرخش دانه تسبیحی» قرار داده‌اند. این کلمه در زبان لاتین به نمودی ویژه از درخشش یک آذرخش معمولی گفته می‌شود. ناظر، بخش‌های درخشانی به شکل دانه‌های تسبیح را در امتداد دید خود مشاهده می‌کند. این معادل از ترکیب چندین اسم و «یاء» مصدری ساخته شده است. البته کلمه «تسبیح» را می‌توان در متون کهن از جمله حافظ مشاهده کرد: 

رشته تسبیح اگر بگسست معذورم بدار   دستم اندر دست ساقی سیمین ساق بود

البته کلمه «دانه» تنها برای بیان دانه‌های تسبیح به‌کار نمی‌رود و بر تمام انواع دانه اتلاق می‌شود. این معادل در زبان امروز به‌کار می‌رود و دلیل آن استفاده از مضاف الیه‌هایی است که به بیان روشن‌تر مفهوم کمک می‌کند.‌ البته نباید این مسئله را از یاد برد، که کلمه «تسبیح» کلمه‌ای عربی است و در این زبان به عنوان مصدر باب تفعیل به‌کار می‌رود.

2- «دایک» (dike )‌: معادل آن را «آذرین تیغه یا تیغه» به‌کار می‌رود. این کلمه در زبان لاتین به توده نفوذی آذرین و تخت ناهمساز گفته می‌شود، که سنگهای مجاور خود را با لایه‌بندی همچون تیغه قطع می‌کند. کلمه «آذرین» از ترکیب دو اسم  و پسوند شباهت «ین» ساخته شده است. به همین دلیل این کلمه ، جزء کلمات مشتق-مرکب محسوب می‌شود. این معادل در زبان فارسی به‌کار می‌رود اما کاربرد کلمه «تیغه» را در زبان فارسی به عنوان معادل کلمه لاتین مشاهده نمی‌کنیم. این کلمه در زبان امروز به صورت کلمه‌ای مستقل کاربرد دارد.

3- «دکوراتی» (de corati)‌: معادل این کلمه را «آرایشی یا تزئینی» قرار داده‌اند. کلمه «آرایشی» از ترکیب بن مضارع فعل «آراستن» و پسوند «ش» مصدری و «یاء» نسبت ساخته شده است. این کلمه در زبان امروز به‌کار‌ می‌رود، اما کاربرد آن تنها به عنوان معادل کلمه لاتین نیست و به صورت مستقل نیز کاربرد دارد. کلمه «تزئینی» از ترکیب اسم و «یاء نسبت» ساخته شده است. این کلمه، کلمه ای عربی است، که به عنوان مصدر باب تفعیل در این زبان به‌کار می‌رود. وجود معادل فارسی برای یک کلمه لاتین، ضرورتی برای ساخت معادل با کلمه عربی آن هم در زبان فارسی ایجاد نمی‌کند. زمانی این مسئله کاربرد دارد، که نتوان معادل فارسی خوبی برای یک کلمه ساخت که آن هم از نوادر است.

انتهای پیام/