نگاه مشترک ایران، افغانستان و هند به سواحل مکران برای جهش اقتصادی منطقه

به گزارش حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران، مسافت بندر چابهار تاافغانستان ۹۰۰کیلومتر است. این مسافت راه بازرگانان افغان را برای صادرات و واردات کالاهای خود درمقایسه با بندر «کراچی» پاکستان ۸۰۰کیلومترکوتاه ترمی کندوازسوی دیگرهند هم علاقه‌مند است تااز سواحل مکران خود را به کشورهای آسیای میانه برساند.

مسئولان اتاق تجارت و صنایع افغانستان می‌گویند که تازه‌ترین توافق نامه توسعه بندر چابهار در سواحل مکران ایران (دریای عمان)، نهایی شده و به دلیل اهمیت این بندر راهبردی برای این سه کشور و کشورهای آسیای میانه، تا یک ماه آینده به احتمال زیاد در کابل به امضای مقام‌های بلندپایه هر سه کشور خواهد رسید.

افغانستان در خشکی محصور شده و بازرگانان این کشور به دلیل مشکلاتی که برای آنان پیش آمده نیاز دارند تا برای واردات و صادرات کالاهای خود به آبهای آزاد از راه دیگری به جز بندر کراچی پاکستان، دسترسی پیدا کنند. این کشور در حال حاضر از طریق بندر کراچی محصولات هند را به کشور خود وارد و یا از آنجا به آسیای میانه و اروپا صادر می‌کند.

مقام‌های بلندپایه افغانستان ومسئولان اقتصادی این کشور بارها تصریح کرده‌اند که کابل باید به راه‌های ترانزیتی دیگری به جز مسیرهایی که ناگزیر آنان باید ازخاک پاکستان بگذرند، نیاز دارد تا اقتصاد و نیازمندی‌های ترانزیتی این کشور وابسته به یک کشور نباشد.

بازرگانان افغانستان کالاهای هند را با عبور از مسیرهای پاکستان و افغانستان به کشورهای آسیای میانه منتقل می‌کنند، اما پاکستان به عنوان رقیب دیرینه هند، به رانندگان کامیون‌ها اجازه نمی‌دهد تا کالاهای هندی را با عبور از خاک پاکستان، به مناطق دیگر انتقال دهند و باوجود امضای موافقت نامه ترانزیتی میان دو کشور آنان نمی‌توانند به راحتی از این مسیر استفاده کنند.

«خانجان الکوزی» نایب رئیس اتاق تجارت وصنایع افغانستان دراین باره به خبرنگارایرنا گفت که چابهار نزدیک‌ترین بندر دریایی به افغانستان است و علاوه بر نزدیک بودن نسبت به بندر کراچی پاکستان و بندر عباس ایران، دولت افغانستان را از وابستگی به اسلام‌آباد رها می‌کند.

وی می‌افزاید: اگر چابهار توسعه یابد و فعالیت‌های ترانزیتی در آن فعال شود، خط آهن کشیده شده و ظرفیت زیربنایی آن برای کشتی‌های با تناژ بالا در این بندر ایجاد شود، افغانستان می‌تواند با استفاده از این بندر مواد خام و مصرفی را از آسیای میانه به آسیای جنوبی بویژه به هند انتقال دهد.

نایب رئیس اتاق تجارت و صنایع افغانستان می‌گوید که هند یک کشور بزرگ صنعتی است و از نظر مواد خوراکی و میوه جات بسیار غنی است، اما تجارت محصولات هند با کشورهای آسیای میانه برای بازرگانان ما با چالش مواجه است و پاکستان اجازه نمی‌دهد تا هند مبادلات تجارتی خود را از مسیر این کشور با آسیا میانه انجام دهد و به همین دلیل اهمیت چابهار یک اهمیت منطقه‌ای و بین‌المللی است.

موانع ایجاد شده بر سر راه بازرگانان افغان برای انتقال کالاهای هند به کشور خود و یا کشورهای آسیای میانه موجب شده است تا مسئولان اتاق تجارت و صنایع افغانستان، از دولت وحدت ملی درخواست کنند که موافقت نامه ترانزیتی میان کابل و اسلام‌آباد را لغو و یا آن را مورد بازنگری قرار دهد و اجازه ندهد پاکستانی‌ها هم از این مسیر برای انتقال کالاهای خود به آسیای میانه از خاک افغانستان استفاده کنند.

این مشکلات نگاه افغانستان و هند را به سواحل مکران سوق داده است. بخش خصوصی افغانستان بشدت علاقه مندبه گسترش تجارت با ایران است و در حال حاضر منطقه آزاد چابهار۵۰ هکتار زمین دراختیار ۱۳۰شرکت افغان که در یک سال گذشته در این منطقه به ثبت رسیده‌اند، واگذار کرده است.

«عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان، پیش از سفر سال گذشته خود به هند و پس از بازگشت از سفر سه روزه به تهران که در روز پایانی سفر خد به چابهار عزیمت کرد و با امکانات و ظرفیت‌های آن آشنا شد، در کنفرانس مطبوعاتی خود از واگذاری زمین به بازرگانان افغان ابراز خرسندی کرد و گفت که در گفت و گوهای خود با نخست وزیر هند دربارهٔ توسعه ظرفیت‌های چابهار با وی رایزنی خواهد کرد.

قرارداد همکاری برای مشارکت هند در توسعه فاز یک بندر چابهار ایران، اردیبهشت ۱۳۹۴ بین وزیران حمل نقل دو کشور در تهران به امضاء رسید و مطابق این قرارداد، هند ۸۵ میلیون دلار در تجهیز فاز یک طرح توسعه بندر چابهار سرمایه‌گذاری خواهد کرد و به مدت ۱۰ سال بهربرداری از این فاز را برعهده خواهد داشت.

اقدامات اساسی برای تکمیل زیرساخت‌ها به ویژه احداث خط آهن و توسعه بنادر برای بارگیری و تخلیه کشتی‌های غول پیکر انجام شده وبه گفته «محمدباقر نوبخت» معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، یکی از اولویت‌های دولت یازدهم توسعه سواحل مکران خواهد بود. سرعت پیشبرد اجرای طرح‌های در دست اقدام به ویژه خط آهن در این منطقه، برای دست یافتن به راهبرد کشور برای استفاده گسترده از مزایای دریا و سواحل آن، دارای اهمیت حیاتی خواهد بود.

با توجه به اینکه استفاده ازسواحل مکران برای بازرگانان افغان، یکی از کوتاه‌ترین، ارزان‌ترین و با صرفه‌ترین مسیرها برای تجارت افغانستان با هند و کشورهای آسیای میانه و اروپا خواهد بود، نگاه آنان به این مسیر دوخته شده و هند نیز به دلیل روابط غیردوستانه با پاکستان، در اندیشه استفاده از این بندر برای بی اعتنایی بیشتر به رقیب دیرینه خود است.

استفاده از بندر چابهار در سواحل مکران ایران بعد از ایجاد گشایش‌های جدید و دور شدن از فضای بی رغبتی سرمایه گذاران بعد از اجرای برجام، یک فرصت برای تحول اقتصادی کشورهای منطقه از جمله افغانستان، هندوستان و کشورهای آسیای میانه و پیوستگی اقتصادی میان این کشورها خواهد بود. فرصتی که این کشورها تمایل ندارند استفاده از آن را به تأخیر بیندازند.